Podnoszenie kwalifikacji zawodowych zostało uregulowane przez ustawodawcę w art. 103¹ i następnych kodeksu pracy. „Urlopu szkoleniowego, jak każdego zwolnienia od pracy, udziela pracodawca. Urlop ten może być wykorzystany w całości lub podzielony na części. Pracownik nie może sam zdecydować o wykorzystaniu urlopu szkoleniowego w wygodnym dla siebie terminie. Z uwagi na cel urlopu szkoleniowego, jakim jest przystąpienie pracownika do egzaminu, urlop ten powinien być udzielony na dzień, w którym pracownik przystępuje do egzaminu, a w pozostałym zakresie przed dniem egzaminu, w miarę możliwości w terminach wskazanych przez pracownika. W stosunku do urlopu szkoleniowego nie przewidziano możliwości przesunięcia uzgodnionego terminu jego wykorzystania ani odwołania pracownika z urlopu. W takich sytuacjach konieczna jest więc zgoda pracownika.” (Kodeks pracy. Komentarz, red. prof. dr hab. Wojciech Muszalski, dr hab. Krzysztof Walczak).

Zgodnie z treścią art. 103² § 1 kodeksu pracy wymiar urlop szkoleniowy jest uzależniony od rodzaju egzaminu, do którego pracownik ma przystąpić. Przysługuje on w wymiarze:

• 6 dni – pracownikowi przystępującemu do egzaminów eksternistycznych (egzamin eksternistyczny to egzamin zdawany przez osobę, która ukończyła 18 lat i nie jest uczniem jakiejkolwiek szkoły. Osoba ta samodzielnie przygotowuje się i przystępuje do takiego egzaminu przeprowadzanego przez okręgową komisję egzaminacyjną. W trybie eksternistycznym możliwe jest uzyskanie świadectwa ukończenia szkoły podstawowej lub liceum ogólnokształcącego (art. 10 ust. 1 ustawy o systemie oświaty).
• 6 dni – pracownikowi przystępującemu do egzaminu maturalnego (egzamin przeprowadzany dla absolwentów posiadających wykształcenie średnie lub wykształcenie średnie branżowe, umożliwiający uzyskanie świadectwa dojrzałości – art. 3 pkt 21c ustawy o systemie oświaty),
• 6 dni – pracownikowi przystępującemu do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe (należy przez to rozumieć egzamin umożliwiający uzyskanie certyfikatu kwalifikacji zawodowej w zakresie jednej kwalifikacji, a w przypadku uzyskania certyfikatów kwalifikacji zawodowych ze wszystkich kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie oraz posiadania wykształcenia zasadniczego zawodowego, wykształcenia zasadniczego branżowego, wykształcenia średniego branżowego lub wykształcenia średniego – również dyplomu zawodowego (art. 3 pkt 21 ustawy o systemie oświaty); „egzamin zdawany w celu uzyskania dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po ukończeniu m.in. czteroletniej zasadniczej szkoły zawodowej, pięcioletniego technikum oraz szkoły policealnej dla osób posiadających wykształcenie średnie” – Kodeks pracy. Komentarz, red. prof. dr hab. Wojciech Muszalski, dr hab. Krzysztof Walczak).
• 21 dni w ostatnim roku studiów – na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.

„Zatem w przypadku, gdy podnoszenie kwalifikacji zawodowych nie wiąże się z przystąpieniem pracownika do jednego z wymienionych egzaminów to urlop szkoleniowy pracownikowi nie przysługuje. […] O zakwalifikowaniu danego egzaminu do określonej grupy egzaminów końcowych, na które przysługuje urlop szkoleniowy, decyduje przepis rangi powszechnej – ustawowej lub wykonawczej. Urlop szkoleniowy nie przysługuje natomiast, jeżeli przepisy nie wiążą z ukończeniem danej formy kształcenia obowiązku potwierdzenia uzyskania kwalifikacji zawodowych w formie egzaminu. Zatem urlop szkoleniowy nie przysługuje, jeżeli organizator podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracowników sam zadecyduje, że dana forma kształcenia kończy się "egzaminem potwierdzającym kwalifikacje zawodowe." (Kodeks pracy. Komentarz, red. prof. dr hab. Wojciech Muszalski, dr hab. Krzysztof Walczak).

Za czas urlopu szkoleniowego pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. (art. 103¹ § 3 kodeksu pracy).