Praca w ruchu ciągłym

Ciągłość pracy może być wymagana z następujących przyczyn:

• ze względu na technologię produkcji (praca w ruchu ciągłym) – chodzi o sytuacje, gdy wykonywanie pracy przez 7 dni w tygodniu i 24 godziny na dobę jest konieczne ze względu na technologiczne uwarunkowania procesu pracy, które powodują, że jednostka produkcyjna funkcjonuje bez przerwy, a dochodzi jedynie do zmiany grup pracowników obsługujących maszyny i urządzenia. Praca w ruchu ciągłym nie występuje, jeżeli urządzenie, przy którym pracownik wykonuje pracę lub które jest istotne dla funkcjonowania zakładu pracy, może zostać wyłączone;
• ze względu na konieczność ciągłego zaspokajania potrzeb ludności – chodzi o potrzeby mające szczególne znaczenie. Można do nich zaliczyć niewątpliwie potrzeby w zakresie ochrony życia i zdrowia, dostaw energii i wody czy transportu.

Praca w ruchu ciągłym nazywana jest także przedłużonym czasem pracy. Ustawodawca dopuszcza przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy jednego dnia w niektórych tygodniach do 12 godzin, nie wymagając w zamian skrócenia czasu pracy w inne dni lub udzielenia dni wolnych od pracy. Przeciętny tygodniowy czas pracy może wynieść 43 godziny w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 tygodni. Oznacza to, że przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy może nastąpić w trzech spośród czterech tygodni okresu rozliczeniowego – dla przykładu (44 + 44 + 44 + 40) : 4 = 43. System ten umożliwia pracę na trzech ośmiogodzinnych zmianach przez 6 dni w tygodniu. Dzięki przedłużeniu dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin możliwe jest przejście jednego dnia na system dwuzmianowy, co pozwala pracownikom zmienić godziny wykonywania pracy (tzw. złamanie zmiany).

Zgodnie z art. 138 § 1 in fine kodeksu pracy za każdą godzinę pracy powyżej 8 godzin na dobę w dniu wykonywania pracy w przedłużonym wymiarze czasu pracy pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia, o którym mowa w art. 151¹ § 1 pkt 1 kodeksu pracy, tj. dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych.

W analizowanych przypadkach obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym oblicza się:

1. mnożąc 8 godzin przez liczbę dni kalendarzowych przypadających w okresie rozliczeniowym, z wyłączeniem niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, a następnie
2. dodając do otrzymanej liczby liczbę godzin odpowiadającą przedłużonemu u danego pracodawcy tygodniowemu wymiarowi czasu pracy.

Określenie dni, w których dobowy wymiar czasu pracy ulega przedłużeniu maksymalnie do 12 godzin, powinno się znaleźć w rozkładzie czasu pracy. Dodatkowo wymaga się, aby liczba godzin odpowiadająca przedłużonemu u danego pracodawcy tygodniowemu wymiarowi czasu pracy nie przekraczała 4 godzin na każdy tydzień okresu rozliczeniowego, w którym następuje przedłużenie czasu pracy.

Pracę przypadającą w ramach przedłużonego dobowego oraz tygodniowego wymiaru czasu pracy ustawodawca traktuje jako pracę normalną, która nie ma charakteru nadliczbowego (nie podlega więc ograniczeniom właściwym dla godzin nadliczbowych, nie jest również wliczana do rocznego limitu godzin nadliczbowych). Pracą nadliczbową będzie natomiast praca w wymiarze wyższym niż 8 godzin, przypadająca w dniu, które nie jest objęte przedłużeniem dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin, jak również praca wykonywana w związku z przedłużeniem dobowego wymiaru czasu pracy o więcej niż 4 godziny na tydzień.

Wymiar czasu pracy pracownika w okresie rozliczeniowym ulega obniżeniu o liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności w pracy, przypadających do przepracowania w czasie tej nieobecności, zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy, a także o 8 godzin z tytułu każdego święta przypadającego w okresie rozliczeniowym w innym dniu niż niedziela.