Skopiuj link
Obowiązek skierowania pracownika na badania lekarskie
Z art. 229 § 2 k.p. wynika obowiązek pracodawcy skierowania pracownika na badania kontrolne, w przypadku gdy niezdolności do pracy tego pracownika spowodowana chorobą, przekraczała 30 dni.
Badania kontrole mają na celu potwierdzić zdolność pracownika do wykonywania pracy. Bez orzeczenia lekarza medycyny pracy stwierdzającego zdolność do świadczenia pracy, pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy.
Skierowanie na badanie kontrolne powinno zawierać następujące informacje:
- określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane,
- określenie stanowiska pracy, na którym pracownik jest zatrudniony,
- opis warunków pracy uwzględniający informacje o występowaniu na stanowisku pracy czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy, z podaniem wielkości narażenia oraz aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach (§ 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 roku w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 1996 roku, nr 69, poz. 332 z póź. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników).
Wzór skierowania na badania lekarskie stanowi załącznik do rozporządzenia w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników.
Od pracownika stawiającego się do pracy pracodawca nie może żądać przedłożenia aktualnego zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego jego zdolność do pracy. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 czerwca 2005 roku, „pracownik stawiający się do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności (art. 53 § 3 k.p.) nie ma obowiązku dostarczenia orzeczenia lekarskiego o zdolności do pracy, o którym mowa w art. 229 § 2 k.p., jeżeli pracownik stawi się do pracy i zgłosi gotowość jej wykonywania, obowiązek skierowania go na kontrolne badania lekarskie spoczywa na pracodawcy” (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2005 roku, II PK 319/04).
Częstą praktyką wśród pracodawców jest pomijanie przeprowadzania badań kontrolnych i zastępowanie orzeczenia lekarza medycyny pracy zaświadczeniem o zdolności do pracy wystawionym przez lekarza prowadzącego. Takie działanie stanowi naruszenie prawa. W przypadku zastąpienia orzeczenia lekarza medycyny pracy zaświadczeniem wystawionym przez lekarza prowadzącego, pracownik, którego zaświadczenie dotyczy, traktowany jest jako osoba nieposiadająca aktualnego orzeczenia o zdolności do pracy.
Obowiązek pracownika poddania się badaniom kontrolnym
Obowiązkowi pracodawcy skierowania pracownika na badania kontrolne towarzyszy obowiązek pracownika poddania się tym badaniom. Bez orzeczenia lekarza medycyny pracy potwierdzającego zdolność pracownika do pracy, pracodawca nie może dopuścić pracownika do wykonywania pracy. Za czas niewykonywania pracy z powodu niepoddania się badaniom kontrolnym z winy pracownika nie należy się wynagrodzenie.
Niepoddanie się badaniom kontrolnym stanowić może podstawę rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. Zachowanie takie narusza bowiem obowiązek wykonania polecenia dotyczącego pracy, o którym mowa w art. 100 § 1 k.p. a także stanowi zawinione niewykonanie obowiązku poddawania się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim, który wynika z 211 pkt 5 k.p. ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2000 r., I PKN 642/99).
Konsekwencje braku orzeczenia lekarskiego o zdolności pracownika do pracy
Pracodawca dopuszczający do pracy pracownika, bez aktualnego orzeczenia lekarza medycyny pracy stwierdzającego zdolność pracownika do pracy popełnia wykroczenie przeciwko prawom pracownika zagrożone karą grzywny od 1000 zł do 30000 zł (art. 283 § 1 k.p.).
Co więcej, w przypadku wypadku przy pracy brak badań może być uznany za zewnętrzną przyczynę tego wypadku. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lutego 2006 roku wyjaśnił, iż „w związku z ustanowionym w art. 229 § 4 k.p. zakazem dopuszczenia pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego za zewnętrzną przyczynę wypadku można więc także przyjąć dopuszczenie do pracy bez przeprowadzenia badań kontrolnych lub na podstawie zaświadczenia przeterminowanego, po upływie terminu obowiązującego do przeprowadzenia takich badań albo w przypadku oczywistej błędności tego orzeczenia, czyli możliwości potraktowania go w taki sposób, jakby nie istniało. Dopuszczenie do pracy w takich warunkach wiąże się przyczynowo z zaistniałym wypadkiem, dlatego że pracownik nie ma właściwej ochrony przed szkodliwymi przy stanie jego zdrowia warunkami pracy (art. 207 § 1 KP w zw. z art. 212 pkt 1 i 3 KP) i wykonuje pracę, która sama w sobie stanowi dla niego zagrożenie takiego samego rodzaju, jak zadziałanie szczególnych czynników, które judykatura uznaje za zewnętrzne przyczyny wypadku, pod warunkiem jednak że pracodawca ma świadomość takiej sytuacji; w konsekwencji tylko wtedy, gdy aktualnego zaświadczenia lekarskiego nie było albo zawierało błędną ocenę zdolności do wykonywania pracy i gdy błąd ten mógł być łatwo dostrzeżony.” (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2006 roku, I UK 192/05).