Potrącenie z wynagrodzenia i trzynastki wypłacanych w tym samym miesiącu

Zasady dotyczące potrąceń z wynagrodzenia za pracę zostały określone w art. 87 i nast. Kodeksu pracy (dalej: KP). Przepisy te różnicują ochronę wynagrodzenia przed dokonywaniem potrąceń w zależności od tego, czy egzekwowane na mocy tytułu wykonawczego świadczenie ma charakter alimentacyjny, czy też niealimentacyjny.

W przypadku potrąceń o charakterze niealimentacyjnym wyznaczone zostały dwie granice określające wysokość wynagrodzenia, jakie powinno zostać pracownikowi ostatecznie wypłacone po dokonaniu egzekucji przedmiotowych świadczeń. Pierwszą z nich ustanowiono na poziomie 1/2 wysokości wynagrodzenia (art. 87 § 3 pkt 2 i § 4 KP). Natomiast drugą na poziomie kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 87¹ KP). Oznacza to, że z wynagrodzenia pracownika można dokonać potrącenia świadczenia niealimentacyjnego do wysokości połowy należnego mu wynagrodzenia, jednak nie więcej niż do wysokości obowiązującego w danym roku kalendarzowym minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Natomiast w przypadku potrąceń o charakterze alimentacyjnym (art. 87 § 1 pkt 1 KP) wyznaczona została tylko jedna granica odpowiadająca wysokości 2/5 wynagrodzenia za pracę (art. 87 § 3 pkt 1 i § 4 KP), co w konsekwencji pozwala na dokonywanie potrącenia na poczet tego typu świadczeń do 3/5 pensji. W wyniku dokonania egzekucji przedmiotowych należności pracownik zachowa nie mniej niż 2/5 należnego wynagrodzenia za pracę również w przypadku, gdy otrzymuje pensję w minimalnej wysokości.

W praktyce problematyczne są przypadki, gdy w tym samym miesiącu pracownik otrzymuje poza wynagrodzeniem za pracę inne jeszcze świadczenie. Przypadek, o którym mowa w zapytaniu był przedmiotem oficjalnych stanowisk Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz Głównego Inspektoratu Pracy. Zarówno Resort Pracy (zob. pismo z dnia 18.04.2013 r., Rzeczposp. PiP 2013/9537/6), jak i Państwowa Inspekcja Pracy (pismo z dnia 19.11.2012 r., GNP-364/306-072-43-1/12) zgodnie uznają, że w sytuacji, gdy w tym samym miesiącu następuje wypłata wynagrodzenia za pracę oraz dodatkowego wynagrodzenia rocznego (tzw. trzynastki), to oba te świadczenia należy zsumować i od tak ustalonej kwoty dokonać potrącenia, stosując jedną kwotę wolną od potrąceń.

Pogląd ten nawiązuje do regulacji zawartej w art. 87 § 8 KP, w myśl którego potrąceń należności z wynagrodzenia pracownika w miesiącu, w którym są wypłacane składniki wynagrodzenia za okresy dłuższe niż miesiąc, dokonuje się od łącznej kwoty wynagrodzenia uwzględniającej te składniki.

Odnosząc powyższe wyjaśnienia do sytuacji przedstawionej w zapytaniu stwierdzić należy, że potrącenie będzie mogło zostać dokonane od sumy obydwu świadczeń wypłaconych każdemu z wymienionych w nim pracowników.

Jak wynika z art. 87 § 4 KP, w przypadku jednoczesnego dokonywania potrącenia świadczeń alimentacyjnych oraz niealimentacyjnych ich suma nie może przekroczyć 3/5 świadczenia stanowiącego podstawę potrącenia. W przypadku pierwszego pracownika będzie to kwota 2.831,40 złotych netto, co wynika z równania: 4.719 złotych netto x 3/5. Oznacza to, że pracownik powinien otrzymać nie mniej niż 1.887,60 złotych netto. Z kwoty 2.831,40 złotych netto w pierwszej kolejności zaspokojone powinno zostać świadczenie alimentacyjne, a dopiero po nim niealimentacyjne.

Natomiast w przypadku drugiego z pracowników, potrącenie będzie dokonane od sumy wymienionych w zapytaniu świadczeń, czyli od kwoty 2.978 złotych netto. W związku z tym, że zaspokojeniu podlega świadczenie niealimentacyjne – wartość potrącenia nie będzie mogła przekroczyć połowy tej sumy, a jednocześnie nie może być mniejsza niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę netto, czyli 1.355,69 złotych. Pierwsza z granic w tym przypadku wynosi 1.489 złotych netto, co wynika z równania: 2.978 złotych netto x 1/2. Kwota 1.489 złotych netto jest wyższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia netto, dlatego też może zostać w całości zajęta na zaspokojenie niealimentacyjnego tytułu wykonawczego.