Zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, natomiast ubezpieczenie chorobowe ma dla niego charakter dobrowolny. Jeśli nie zostanie zgłoszony do ubezpieczenia chorobowego, to nie uzyska prawa do świadczeń i zasiłków z tego ubezpieczenia. Jeśli zostanie zgłoszony, to prawo do świadczeń z tego ubezpieczenia uzyska po upływie 90-dniowego okresu wyczekiwania.

Fakt dokonania (lub niedokonania) zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego pozostaje bez wpływu na prawo do świadczeń z obowiązkowego ubezpieczenia, jakim jest ubezpieczenie wypadkowe. Jeśli zleceniobiorca ulegnie wypadkowi przy pracy, to będą mu przysługiwały świadczenia właśnie z tego ubezpieczenia, bez okresu wyczekiwania.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Podstawę zasiłku z ubezpieczenia wypadkowego stanowi przeciętny miesięczny przychód, od którego opłacana jest składka na to ubezpieczenie za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy. Z tego przychodu należy potrącić najpierw 13,71% podstawy wymiaru składki. Jeżeli ubezpieczenie trwa krócej niż 12 miesięcy (ale dłużej niż pełny miesiąc kalendarzowy ubezpieczenia), podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętny miesięczny przychód za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia. W sytuacji, gdy w miesiącach poprzedzających niezdolność do pracy przychód zleceniobiorcy uległ zmniejszeniu wskutek niewykonywania pracy w związku z pobieraniem zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego albo odbywaniem ćwiczeń wojskowych, to przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego wyłącza się przychód za miesiące, w których zleceniobiorca wykonywał pracę przez mniej niż połowę miesiąca, a do wyliczenia przyjmuje się jedynie przychód (bez uzupełniania) za miesiące, w których zleceniobiorca wykonywał pracę przez co najmniej połowę miesiąca. Ponadto, uwzględnia się przychód za wszystkie miesiące, jeżeli w okresie, z którego ustalana jest podstawa wymiaru zasiłku, ubezpieczony wykonywał pracę przez mniej niż połowę miesiąca w związku z tym przychód ubezpieczonego w każdym miesiącu uległ zmniejszeniu. Trzeba pamiętać, że jeżeli zmniejszenie przychodu zostanie spowodowane inną przyczyną niż wskazane wyżej, to do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się przychód w wysokości faktycznie uzyskanej przez zleceniobiorcę. Jeśli w takim miesiącu wykonywał on umowę przez mniej niż połowę miesiąca, przychód za ten miesiąc nie podlega wyłączeniu.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku uwzględniany jest przychód uzyskany za okres nieprzerwanego ubezpieczenia, z tytułu którego przysługuje zasiłek. Za okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego uważa się także kolejne okresy podlegania ubezpieczeniu z tego samego tytułu.