Pracownik nie może przystąpić do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego zdolność do pracy na określonym stanowisku. Wśród obowiązkowych badań można wyróżnić badania wstępne, okresowe i kontrolne. Pracodawca kieruje pracownika na badania wstępne przed rozpoczęciem pracy.

Wstępnym badaniom lekarskim podlegają osoby przyjmowane do pracy i pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe (art. 229 § 1 Kodeksu pracy).

Wyjątek od powyższej reguły określa § 1¹ tego samego artykułu. Pierwsza sytuacja, w której ustawodawca daje możliwość niekierowania pracownika na badania wstępne, ma miejsce wtedy, gdy pracownik jest przyjmowany do pracy ponownie przez tego samego pracodawcę i na to samo stanowisko. Druga sytuacja wchodzi w grę w przypadku przyjmowania pracownika do pracy u „innego pracodawcy”. Wynika to z literalnej wykładni art. 229 § 1¹ pkt 2 Kodeksu pracy. Warto także zwrócić uwagę, że nie ogranicza on możliwości rezygnacji z wstępnych badań lekarskich tylko do pracodawcy następującego bezpośrednio po zatrudnieniu u pracodawcy, u którego przeprowadzono badania lekarskie. Warunkiem skorzystania z tego z uprawnienia (a nie obowiązku) jest przedstawienia przez pracownika skierowania na badania lekarskie oraz orzeczenia lekarskiego o zdolności do pracy. Skierowanie pozwala określić warunki pracy, natomiast orzeczenie służy stwierdzeniu zdolności pracownika do pracy w warunkach określonych w skierowaniu. Dokumenty te pozostają ze sobą w ścisłym związku – bez przedstawienia skierowania na badania lekarskie nie ma możliwości wykorzystania orzeczenia. 

Podstawowym warunkiem zastosowania możliwości odstąpienia od przeprowadzenia wstępnych badań lekarskich na podstawie art. 229 § 1¹ Kodeksu pracy jest brak przerw w zatrudnieniu przekraczających 30 dni. Dłuższa przerwa sugerować może wystąpienie niezdolności do pracy, która wymagałaby przeprowadzenia badań kontrolnych. Przypomnijmy, iż zgodnie z art. 229 § 2 zd. 2 Kodeksu pracy w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.