Skopiuj link
Przychód
Nie ulega wątpliwości, iż świadczenie otrzymywane przez świadków tytułem zwrotu zarobku lub dochodu utraconego w związku ze stawiennictwem na wezwanie sądu, prokuratury lub organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia stanowi dla niego przychód. Powstają jednak wątpliwości co do klasyfikacji rzeczonego przychodu.
Przedmiotowe świadczenie trudno uznać za przychód ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016, poz. 2032 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą. Co prawda, jego celem jest zwrot utraconego przez pracownika wynagrodzenia. Jednakże nie jest ono związane ze stosunkiem pracy i nie pochodzi od pracodawcy.
Nie stanowi ono również przychodu, o którym mowa w art. 13 pkt 6 ustawy. Przepis dotyczy przychodów z działalności wykonywanej osobiście przez osoby, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności. Chodzi w szczególności o przychody uzyskiwane przez biegłych, płatników i inkasentów należności publicznoprawnych, a także z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej.
Zwrot zarobku lub dochodu utraconego z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu, prokuratury lub organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia stanowi dla niego przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy. Odnosi się on do przychów uzyskiwanych z innych źródeł, w szczególności chodzi o kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14 ustawy, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 ustawy i art. 17 ustawy (zob. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 13.01.2016 r., nr ILPB2/4511-1-1104/15-2/WS).
Zwolnienie z podatku
Kolejną wątpliwą kwestią była możliwość korzystania przez przedmiotowe świadczenie ze zwolnienia z podatku dochodowego. Wielu przedstawicieli doktryny uważało, iż zwrot zarobku lub dochodu utraconego z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu, prokuratury lub organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy. Przepis ten zwalnia z podatku dochodowego od osób fizycznych otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 k.p. z wyjątkiem:
- określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
- odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
- odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
- odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
- odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
- odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
- odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
Za rewolucyjny uznać należy pogląd wyrażony przez Ministra Finansów w interpretacji podatkowej z dnia 29 września 2015 r., nr DD3/033/129/OBQ/14. Minister uznał, iż do „przychodów tych nie ma zastosowania zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT. Zgodnie bowiem z tym przepisem wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem (….). Skoro ustawodawca, w przepisach ustaw: Kodeks postępowania karnego oraz o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, nie posługuje się pojęciem „odszkodowania” lecz pojęciem „zarobku lub dochodu” nie można uznać, że należność z tytułu utraconego zarobku jest odszkodowaniem, bowiem brak jest podstaw prawnych do innego traktowania przedmiotowego świadczenia niż wskazany w tych przepisach. Ponadto otrzymanie ww. zwrotu zarobku lub dochodu odpowiada co do zasady, należnościom np. z pracy, jakie podatnik otrzymałby od swojego pracodawcy, gdyby nie został wezwany do stawiennictwa w charakterze świadka. Co istotne ww. należności otrzymane od pracodawcy nie są objęte zwolnieniem z opodatkowania. Przyjąć zatem należy, iż w przypadku stawiennictwa w charakterze świadka następuje jedynie zmiana podmiotu dokonującego wypłaty. Stąd brak jest podstaw do stosowania wobec tego świadczenia zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT.”.
Zauważyć należy, iż pogląd wyrażony przez Ministra Finansów w interpretacji indywidualnej z dnia 29 września 2015 r. jest powszechnie krytykowany. Wskazuje się bowiem, iż opiera się ono na stwierdzeniu, iż w przepisach Kodeksu postępowania karnego ustawodawca posłużył się zwrotem wynagrodzenie a nie odszkodowanie. Natomiast w rzeczywistości przedmiotowe świadczenie ma charakter odszkodowawczy. Jego celem jest naprawienie szkody polegającej na utracie przez świadka zarobku lub dochodu z powodu stawiennictwa na wezwane sądu lub organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze.
Radca Prawny
Dominika Zarzycka-Dudek
Masz pytanie? Napisz do naszego Eksperta
