Kobieta i nowonarodzone dziecko mogą wymagać opieki po porodzie. Matka powracająca do domu po pobycie w szpitalu nie zawsze jest zdolna do samodzielnej opieki nad dzieckiem. Co więcej, w pewnych sytuacjach, może sama wymagać wsparcia w codziennych zajęciach. W takim przypadku inny członek najbliższej rodziny może objąć osobistą opieką obie osoby.

Przykładowo ojciec dziecka może otrzymać zwolnienie na opiekę nad obojgiem. Będzie mu wtedy przysługiwał zasiłek opiekuńczy.Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem (zdrowym do ukończenia 8 roku życia, chorym do ukończenia 14 roku życia, dzieckiem niepełnosprawnym) lub innym chorym członkiem rodziny.

Za członków rodziny, o których mowa w ust. 1 pkt 3, uważa się małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat – jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki (art. 32 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa). Co ważne, na podstawie przywołanego wyżej przepisu, matka dziecka nie musi pozostawać w związku małżeńskim z ojcem dziecka, aby ten mógł skorzystać z zasiłku opiekuńczego. 

Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez okres:

• 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi, zdrowymi do ukończenia przez nie 8 roku życia lub chorymi do ukończenia 14 roku życia;
• 30 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi niepełnosprawnymi do ukończenia przez nie 18 roku życia (chorymi i zdrowymi, ale w ściśle określonych przypadkach);
• 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad innymi chorymi członkami rodziny.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym.