Obowiązki pracodawcy w razie wystąpienia wypadku przy pracy

W razie wystąpienia śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego wypadku przy pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora. Te same podmioty musi zawiadomić również o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.

Zgodnie z kodeksem pracy pracodawca powinien ponadto prowadzić rejestr wypadków przy pracy i przechowywać protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat. Wszelkie koszty związane z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy ponosi pracodawca.

Jak stanowi art. 236 kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany systematycznie analizować przyczyny wypadków przy pracy, chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami środowiska pracy i na podstawie wyników tych analiz stosować właściwe środki zapobiegawcze.

Niezależnie od regulacji wynikającej z kodeksu pracy obowiązki pracodawcy, w razie wystąpienia wypadku przy pracy, określa również rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy z dnia 1 lipca 2009 r.

Na jego podstawie, do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, pracodawca ma obowiązek zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób wykluczający:

• dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych;
• uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych, które w związku z wypadkiem zostały wstrzymane;
• dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, jak również zmiany położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności.

Dodatkowo pracodawca powinien utworzyć zespół powypadkowy (na podstawie § 4, 5 i 6 rozporządzenia). Zespół ten ustala okoliczności i przyczyny wypadku. W jego skład wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy. U pracodawcy, u którego, zgodnie z art. 237¹¹ § 1 kodeksu pracy, nie ma obowiązku tworzenia służby bezpieczeństwa i higieny pracy, w skład zespołu powypadkowego zamiast pracownika służby bezpieczeństwa i higieny pracy wchodzi pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy, albo specjalista spoza zakładu pracy. Jeżeli pracodawca nie może dopełnić obowiązku utworzenia zespołu powypadkowego w składzie dwuosobowym, określonym w § 4 i 5, ze względu na małą liczbę zatrudnionych pracowników, okoliczności i przyczyny wypadku ustala zespół powypadkowy, w skład którego wchodzi pracodawca oraz specjalista spoza zakładu pracy.

§ 7 rozporządzenia stanowi o konieczności ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przez zespół powypadkowy. Niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku zespół powypadkowy jest obowiązany przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, w szczególności:

• dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku;
• jeżeli jest to konieczne, sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku;
• wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala;
• zebrać informacje dotyczące wypadku od świadków wypadku;
• zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku;
• zebrać inne dowody dotyczące wypadku;
• dokonać prawnej kwalifikacji wypadku zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych;
• określić środki profilaktyczne oraz wnioski, w szczególności wynikające z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek.

Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza – nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku – protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, zwany dalej "protokołem powypadkowym", według wzoru ustalonego przez ministra właściwego do spraw pracy na podstawie art. 237 § 2 kodeksu pracy. Protokół powypadkowy następnie zatwierdza pracodawca, nie później jednak niż w terminie 5 dni od dnia jego sporządzenia. Na podstawie § 16 rozporządzenia pracodawca prowadzi rejestr wypadków przy pracy na podstawie wszystkich protokołów powypadkowych.