Skopiuj link
Zagadnienie prawne przedstawione do rozstrzygnięcia
Uchwała zapadła w związku z przedstawieniem Sądowi Najwyższemu przez Sąd Apelacyjny w Łodzi do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego następującej treści: czy na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne podlega obniżeniu do wysokości zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych obliczonej od przychodu stanowiącego podstawę obliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne, czy też do wysokości zaliczki obliczonej przez płatnika od całego dochodu uzyskanego przez ubezpieczonego – pracownika w danym miesiącu u tego płatnika?
Pytanie zostało zawarte w związku ze sporem, jaki powstał pomiędzy L.K. Karol M. Spółką jawną z siedzibą w A.Ł. a Zakładem Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Ł. Spółka jest płatnikiem zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego. Ciąży zatem na niej obowiązek odprowadzania zaliczki na podatek dochodowy zarówno od przychodu ze stosunku pracy, jak i od zasiłku pieniężnego wypłaconego pracownikowi. Przy czym jedynie przychód ze stosunku pracy stanowi podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. W związku z tym w poszczególnych miesiącach spółka obniżała składkę na ubezpieczenie zdrowotne pracowników do wysokości zaliczki na podatek dochodowy obliczanej wyłącznie od przychodu ze stosunku pracy. Natomiast w ocenie organu rentowego w takiej sytuacji płatnik powinien odprowadzać jedną łączną zaliczkę na podatek dochodowy od wszystkich przychodów wypłaconych pracownikowi. W konsekwencji, na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna zostać obniżona do wysokości całej zaliczki na podatek dochodowy.
Sąd Apelacyjny orzekając w niniejszej sprawie powziął wątpliwości odnośnie interpretacji przepisów. Zauważył, iż przy interpretacji przepisów prawa administracyjnego, do których zbliżone są regulacje z zakresu ubezpieczeń społecznych, zasadą jest stosowanie wykładni językowej.
Z drugiej strony, wykładnia językowa może być źródłem pomyłek i wątpliwości. W związku z tym, zadaniem Sądu Apelacyjnego, powinno uwzględnić się wykładnię systemową. W tym kontekście zaważył on, iż art. 83 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej odnosi się do przychodów, będących podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne, ale niebędących jednocześnie podstawą obliczenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Brak jest regulacji odwrotnej. Ponadto przepis art. 79 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej stanowi wyłącznie o składce w wysokości 9% podstawy wymiaru składki. Podlega ona obniżeniu do wysokości obliczonej zaliczki na podatek dochodowy. Nie mieści się w niej jednak wypłacony przez płatnika składek zasiłek chorobowy. W związku z tym uznać należy, iż skoro w Rozdziale 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej ustawodawca objął materią regulacji tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne, podstawę wymiaru składki i wysokość tej składki, to i zaliczkę na podatek dochodowy odnosić należy tylko do tych przychodów, które stanowią podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Sąd Apelacyjny odwołał się także do wykładni funkcjonalnej. W jego ocenie odniesienie należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne do zaliczki na podatek dochodowy od całego dochodu, który w danym miesiącu uzyskał pracownik u płatnika składek, skutkowałoby obliczeniem i pobraniem składki na ubezpieczenie zdrowotne od przychodu, który nie jest podstawą wymiaru tej składki. Powodowałoby to zwiększenie składki na ubezpieczenie zdrowotne. Jednakże, w ocenie Sadu, wydaje się to sprzeczne z zamiarem ustawodawcy. Art. 83 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej zastosowanie ma bowiem do rozliczania dość niskich kwot pensji.
Mając na względzie powyższe, Sąd Apelacyjny przychylił się do poglądu, iż wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne podlega obniżeniu do wysokości zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, ale obliczonej tylko od przychodu stanowiącego podstawę obliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Stanowisko Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy zauważył, iż pracownik pobierający w ciągu miesiąca zarówno wynagrodzenie za pracę, jak i zasiłek pieniężny z ubezpieczenia społecznego uzyskuje przychody z dwóch różnych źródeł. Ustawa traktuje bowiem wynagrodzenie za pracę jak przychód ze stosunku pracy (art. 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ( t.j. Dz.U. z 2016 , poz. 2032 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o podatku dochodowym), a zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego jako przychód z innego źródła (art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym). Przy czym rzeczona osoba posiada tylko jeden tytuł do podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu – stosunek pracy.
Z art. 82 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej wynika, iż w przypadku gdy pracownik w ciągu miesiąca uzyskuje różne rodzaje przychodów, płatnik ma obowiązek wyliczyć składkę na ubezpieczenie zdrowotne od każdego z nich odrębnie. Przy wyliczaniu każdej z tych kwot powinien on stosować art. 83 ust. 1 tej ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Przepis ten stanowi, iż w przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych obliczonej przez płatnika zgodnie z przepisami ustawy, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej zaliczki. W sytuacji gdy jeden z przychodów nie stanowi podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, będąc jednocześnie dochodem, od którego pobiera się zaliczkę na podatek dochodowy, składka na ubezpieczenie zdrowotne podlega obniżeniu do wysokości zaliczki na podatek dochodowy, ale jedynie w tej części, którą oblicza się od przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki.
W ocenie Sądu Najwyższego przedstawioną wykładnie przepisów wspiera zasada równego traktowania ubezpieczonych wyrażona w art. 65 pkt 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej.
Radca Prawny
Dominika Zarzycka-Dudek
[email protected]
Masz pytanie? Napisz do naszego Eksperta