Ubezpieczony, którego sprawność do pracy została obniżona, może wystąpić o zasiłek wyrównawczy. Świadczenie to stanowi rekompensatę za obniżone wynagrodzenie w związku z podjęciem przez ubezpieczonego adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy w ramach rehabilitacji zawodowej.

Zasiłek wyrównawczy przysługuje ubezpieczonemu będącemu pracownikiem ze zmniejszoną sprawnością do pracy, wykonującemu pracę:

1. w zakładowym lub międzyzakładowym ośrodku rehabilitacji zawodowej,

2. u pracodawcy na wyodrębnionym stanowisku pracy, dostosowanym do potrzeb adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy, jeżeli jego miesięczne wynagrodzenie osiągane podczas rehabilitacji jest niższe od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ustalonego w myśl art 36-42 (art. 23 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).

Nabycie prawa do zasiłku wyrównawczego jest zatem uzależnione od łącznego spełnienia przez pracownika 3 warunków:

1. sprawność fizyczna lub psychiczna do wykonywania pracy odpowiadającej kwalifikacjom pracownika uległa obniżeniu;

2. pracownik wykonuje pracę w zakładowym lub międzyzakładowym ośrodku rehabilitacji zawodowej lub też u dotychczasowego pracodawcy na przeznaczonym dla niego stanowisku pracy, które dostosowano do jego potrzeb lub przyuczenia do określonej pracy – innej niż wykonywanej dotąd przez pracownika;

3. wynagrodzenie za pracę tego pracownika jest niższe od przeciętnego miesięcznego jego wynagrodzenia sprzed choroby ustalonego według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy zasiłku chorobowego

(por. Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Komentarz, Andrzej Radzisław).

Warto pamiętać, że zasiłek wyrównawczy przysługuje tylko ubezpieczonemu, który jest pracownikiem. Nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy z powodu choroby, sprawowania opieki lub pobierania zasiłku macierzyńskiego, a także za okresy nieobecności w pracy z innych przyczyn, za które pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia. Nie mogą z niego skorzystać również pracownicy, którzy pobierają świadczenie emerytalne lub rentowe.

Omawianą tematykę reguluje ponadto rozporządzenie Rady Ministrów z 27 grudnia 1974 roku w sprawie warunków odbywania rehabilitacji zawodowej uprawniających do zasiłku wyrównawczego oraz szczegółowych zasad przyznawania tego zasiłku. Zgodnie z treścią § 3 przywołanego aktu rehabilitacji zawodowej mogą być poddani pracownicy ze zmniejszoną sprawnością do pracy:

1. zagrożeni chorobą zawodową i wymagający przekwalifikowania,

2. zatrudnieni w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia, jeżeli stan ich zdrowia wymaga zmiany rodzaju pracy,

3. którzy wskutek wypadku lub dłuższej choroby utracili czasowo zdolność do pracy i wymagają adaptacji do pracy.

O potrzebie przeprowadzenia rehabilitacji zawodowej orzeka wojewódzki ośrodek medycyny pracy lub lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.