Kontrole Państwowej Inspekcji Pracy bez zapowiedzi

PIP działa na podstawie ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 roku o Państwowej Inspekcji Pracy. Zgodnie z treścią art. 24 tej ustawy:

1. Inspektorzy pracy są uprawnieni do przeprowadzania, bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy, kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, kontroli przestrzegania przepisów dotyczących legalności zatrudnienia w zakresie, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 i 4, kontroli wypłacania wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz kontroli przestrzegania przepisów dotyczących ograniczenia handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni.
2. Kontrolę przeprowadza się po okazaniu legitymacji służbowej potwierdzającej tożsamość i uprawnienia inspektora pracy lub innego upoważnionego pracownika Państwowej Inspekcji Pracy.
3. Kontrolę przedsiębiorcy przeprowadza się po okazaniu legitymacji służbowej i upoważnienia do jej przeprowadzenia.

Z drugiej jednak strony w art. 48 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku Prawo przedsiębiorców można odnaleźć postanowienie, które stoi w sprzeczności z powyżej przywołaną regulacją. Wynika z niego, że:

1. Organ kontroli zawiadamia przedsiębiorcę o zamiarze wszczęcia kontroli.
2. Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia.

W dalszej części tego artykułu ustawodawca przewidział szereg wyjątków, kiedy zawiadomienie nie jest wymagane, jednak nie znalazły się wśród nich kontrole przeprowadzane przez PIP.

W celu usunięcia opisanej sprzeczności trwają prace legislacyjne nad zmianą ustawy Prawo przedsiębiorców. Do Sejmu trafił projekt, który do wyjątków wymienionych w art. 48 ust. 11 dodaje punkt 14, w którym określa, że „Zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli nie dokonuje się, w przypadku, gdy: […] 14. Kontrola jest przeprowadzana na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 roku o Państwowej Inspekcji Pracy.”

„Coroczne sprawozdania PIP pokazują, że łamanie przepisów prawa pracy jest poważnym problemem. Dotyczy to zarówno zatrudniania „na czarno” czy na nielegalnych umowach śmieciowych, jak też ignorowania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Możliwość prowadzenia kontroli bez uprzedniego zawiadomienia jest kluczowa dla skutecznej walki z patologiami rynku pracy. Wyraźne wskazanie w art. 48 ust. 11 Prawa przedsiębiorców, że nie dokonuje się zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli w przypadku kontroli przeprowadzanych na podstawie ustawy o PIP, przyczyni się do zwiększenia pewności prawa, odciąży sądy i ułatwi inspektorom pracy wykonywanie ich obowiązków.” (uzasadnienie projektu nowelizacji)

Projekt został skierowany do I czytania w komisjach.