W artykule „Kiedy mobber ponosi odpowiedzialność wobec ofiary mobbingu?” opisaliśmy, kto ponosi odpowiedzialność za mobbing wobec ofiary. Co do zasady, ponosi ją pracodawca. Podstawowym jego obowiązkiem jest przeciwdziałanie mobbingowi i łagodzenia jego skutków.

Wyłącznie sąd jest uprawniony do wiążącego potwierdzenia stosowania mobbingu wobec pracownika. Dlatego też ofiara mobbingu może dochodzić swoich praw na drodze sądowej. W toku postępowania sąd stwierdza, czy zostały spełnione wszystkie przesłanki, o których mowa w art. 94³ § 2 kodeksu pracy. Pełna analiza i ocena dokonywane są w świetle wszystkich zaistniałych okoliczności. Ciężar dowodu spoczywa na pracowniku.

Jeżeli sąd stwierdzi odpowiedzialność pracodawcy za wystąpienie mobbingu, to ofiara mobbingu może wystąpić wobec niego ze swoimi roszczeniami, czyli:

1. zadośćuczynieniem pieniężnym za doznaną krzywdę,

2. odszkodowaniem.

Zadośćuczynienia może domagać się pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia. Podstawę żądania stanowi art. 94³ § 3 kodeksu pracy. Pracownik musi wykazać to za pomocą dokumentacji medycznej, ujawniającej pogorszenie jego stanu zdrowia wskutek zachowań mobbingowych. Ponadto musi także wskazać związek przyczynowy pomiędzy działaniami mobbingowymi, a wystąpieniem rozstroju zdrowia. Wysokość zadośćuczynienia określa się po przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłego. Obejmuje ono wyłącznie krzywdę, czyli szkodę niemajątkową. Z tego względu pracownik w tym zakresie nie może domagać się od pracodawcy na przykład zwrotu kosztów leczenia, któremu był poddany. Jest to możliwe wyłącznie na drodze cywilnoprawnej.

O roszczeniu odszkodowawczym stanowi natomiast art. 94³ § 4 kodeksu pracy. Zgodnie z treścią tego przepisu pracownik, który doznał mobbingu lub wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów. Warto zwrócić uwagę, że ustawodawca nie określił górnej granicy jego wartości. Aby pracownik mógł dochodzić odszkodowania musi złożyć oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę na piśmie ze wskazaniem, iż przyczyną uzasadniającą rozwiązanie umowy stanowił mobbing (art. 94³ § 5 kodeksu pracy).

„W praktyce możliwa jest sytuacja, w której pracownik, rozwiązując stosunek pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 1¹ KP, z prawem do odszkodowania z tego tytułu, wystąpi równocześnie z roszczeniem o odszkodowanie w związku z podaniem mobbingu jako przyczyny tego rozwiązania. Należy stwierdzić, że odszkodowania te są od siebie w pełni niezależne, ponieważ są przyznawane pracownikowi z różnych tytułów” (por. Kodeks pracy. Regulacje Covid-19 w prawie pracy. Komentarz, red. prof. dr hab. Arkadiusz Sobczyk).