Nic nie stoi na przeszkodzie, aby pracownik, oprócz umowy o pracę, wykonywał także umowę zlecenia. Może ją zawrzeć na dodatkowe czynności zarówno z własnym pracodawcą, jak i z całkowicie odrębnym podmiotem. Dopuszczalna jest również sytuacja, w której umowa zlecenia zostaje formalnie zawarta z innym podmiotem, lecz faktycznie wykonywana jest na rzecz własnego pracodawcy.

Każdy z wymienionych przypadków rodzin inne skutki na gruncie ubezpieczeń społecznych. Jeśli dotychczasowe strony stosunku pracy zawrą dodatkowo umowę zlecenia, to podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne będzie stanowił łączny przychód z umowy o pracę i z umowy zlecenia. W razie zawarcia umowy zlecenia z innym podmiotem, obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne z tego tytułu powstanie tylko wtedy, gdy z tytułu umowy o pracę zleceniobiorca nie osiąga przychodu odpowiadającego co najmniej kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wynika to z art. 9 ust. 1 i 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którymi pracownik wykonujący jednocześnie umowę zlecenia zawartą z innym podmiotem (niewykonywaną na rzecz własnego pracodawcy) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu stosunku pracy, natomiast z umowy zlecenia przedmiotowe ubezpieczenia są:

• dobrowolne, jeśli przychód z umowy o pracę podlegający oskładkowaniu w przeliczeniu na okres miesiąca wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę,
• obowiązkowe, jeżeli przychód z umowy o pracę podlegający oskładkowaniu w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższy niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

Odmienna sytuacja występuje, gdy umowa zlecenia zawarta z innym podmiotem jest faktycznie wykonywana na rzecz pracodawcy. W takim przypadku zleceniobiorca podlega również obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia. Pracodawca-płatnik ma wówczas obowiązek rozliczania i opłacania należnych składek za takich pracowników, tak jak za osoby wykonujące pracę w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z własnym pracodawcą. Przychód uzyskany z tej umowy należy wykazać wraz z przychodem ze stosunku pracy w imiennym raporcie miesięcznym składanym przez pracodawcę. Natomiast podmiot, z którym formalnie zawarto umowę zlecenia, nie zgłasza takiego zleceniobiorcy do ubezpieczeń.

Potwierdzenie takiego stanowiska znajduje się w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r. (sygn. akt II UZP 6/09). Wynika z niej wprost, że pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z innym podmiotem, jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne za tę osobę.