Skopiuj link
Prawo do wolnej niedzieli raz na 4 tygodnie
Zasadniczo niedziela jest dniem wolnym od pracy. Jednakże art. 15110 k.p. wprowadza od tej zasady wyjątki. Przepis ten określa sytuacje, w których praca w niedziele, a także w święta jest dozwolona. Należą do nich m.in. konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, praca w ruchu ciągłym, praca zmianowa, praca w transporcie i w komunikacji.
W zamian za pracę w niedzielę pracownik ma prawo do dnia wolnego (art. 15111 § 1 k.p.). Równocześnie ustawodawca przyznał pracownikowi świadczącemu pracę w niedzielę prawo do niedzieli wolnej od pracy raz na cztery tygodnie. Zgodnie z dyspozycją art. 15112 zd. 1 k.p. pracownik pracujący w niedziele powinien korzystać co najmniej raz na cztery tygodnie z niedzieli wolnej od pracy. Z rzeczonego uprawnienia nie muszą jednak skorzystać pracownicy zatrudnieni w systemie pracy weekendowej. System pracy weekendowej charakteryzuje się bowiem tym, iż praca świadczona jest wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta (art. 144 k.p.).
Podkreślić należy, iż obowiązek udzielenia co najmniej jednej wolnej niedzieli raz na 4 tygodnie jest niezależny od obowiązku udzielenia dnia wolnego w zamian za pracę w niedzielę.
Okres 4 tygodni
Ustawodawca nie precyzuje, w jaki sposób ustalić okres czterech tygodni, o którym mowa w art. 15112 k.p., oraz początek czterotygodniowego okresu, w jakim ma przypadać wolna niedziela. Zauważył to również Główny Inspektorat Pracy w stanowisku z dnia 4 sierpnia 2009 r., nr GPP-549-4560-49/09/PE/RP. W rzeczonym stanowisku GIP uznał, iż rytm, w jakim powinna być udzielana pracownikowi wolna niedziela, jest niezależny od okresów rozliczeniowych i winien być odnoszony do układu tygodni w roku kalendarzowym.
W ocenie GIP pracodawca wywiąże się z obowiązku udzielenia co najmniej jednej wolnej niedzieli na cztery tygodnie, jeśli w każdym dowolnie wybranym czterotygodniowym okresie będzie przypadać co najmniej jedna niedziela wolna od pracy.
Która niedziela wolna?
Sposób wyznaczenia wolnej od pracy niedzieli nastręcza wiele trudności z uwagi rozbieżne poglądy na temat interpretacji zwrotu „korzystać co najmniej raz na cztery tygodnie z niedzieli wolnej od pracy". Można wyróżnić dwa sposoby wykładni tego przepisu.
Pierwszy sposób interpretacji zakłada, iż pracodawca powinien udzielać pracownikowi wolnej co czwartej niedzieli, zaś pracownik nie może pracować więcej niż trzy kolejne niedziele. Inaczej mówiąc, wyznaczenie wolnej niedzieli powinno następować według schematu zakładającego maksymalnie trzy niedziele, w które będzie wykonywana pracy, po których następuje niedziela wolna od pracy.
Przepis można interpretować również w ten sposób, iż pracodawca obowiązany jest zapewnić pracownikowi w każdym czterotygodniowym okresie jedną niedzielę wolną od pracy, a nie co czwartą niedzielę.
Pracodawcy tworząc grafik pracy dla pracowników pracujących w niedzielę powinni mieć na względzie pierwszy z przedstawionych sposobów interpretacji art. 15112 k.p. Jest on zgodny z przedstawionym powyżej stanowiskiem GIP. Ponadto za jego stosowaniem przemawiają zasady słuszności. Drugi sposób interpretacji prowadzić może bowiem do nadużyć ze strony pracodawców. Pracodawca mógłby udzielać wolnej niedzieli w pierwszym tygodniu pierwszego czterotygodniowego okresu oraz w ostatnim tygodniu kolejnego czterotygodniowego okresu, a pomiędzy wolnymi niedzielami pracownik miałby obowiązek pracować przez 6 niedziel z rzędu.
Radca Prawny
Dominika Zarzycka-Dudek
[email protected]
Masz pytanie? Napisz do naszego Eksperta
