Jak rozliczyć godziny nadliczbowe w elastycznym rozkładzie czasu pracy?

Odmiany oraz granice elastycznego rozkładu czasu pracy
W świetle art. 1401 § 1 i § 2 kodeksu pracy rozkład czasu pracy może przewidywać:

• różne godziny rozpoczynania pracy w dniach, które zgodnie z tym rozkładem są dla pracowników dniami pracy,
• przedział czasu, w którym pracownik decyduje o godzinie rozpoczęcia pracy w dniu, który zgodnie z tym rozkładem jest dla pracownika dniem pracy.

Wykonywanie pracy zgodnie z tymi rozkładami czasu pracy nie może naruszać prawa pracownika do dobowego oraz tygodniowego odpoczynku.

Wprowadzenie elastycznego rozkładu czasu pracy
Są to dwie prawnie dopuszczalne formy tzw. elastycznego rozkładu czasu pracy. Zgodnie z art. 150 § 3 kodeksu pracy, mogą one być wprowadzone w układzie zbiorowym pracy / porozumieniu ze związkami zawodowymi lub – jeśli w zakładzie nie działają organizacje związkowe – w porozumieniu z przedstawicielami pracowników. Niezależnie od powyższego trybu rozkłady te mogą być także stosowane na pisemny wniosek pracownika.
Godziny nadliczbowe w ruchomym czasie pracy – zasada

Jak wynika z art. 140¹ § 4 kodeksu pracy w elastycznych rozkładach czasu pracy ponowne wykonywanie pracy w tej samej dobie nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych. Skorzystanie z któregokolwiek z rozkładów wymienionych w art. 140¹ § 4 kodeksu pracy powoduje, iż co do zasady godziny nadliczbowe nie wystąpią. Warto jednak zwrócić uwagę na ciekawą interpretację MPiPS z października 2013 r., która wydaje się być słuszna.

Godziny nadliczbowe w ruchomym czasie pracy – sytuacje nietypowe

Zdaniem MPiPS o tym czy w ruchomym czasie pracy wystąpią godziny nadliczbowe czy też nie decyduje definicja doby pracowniczej. W związku z faktem, iż przepis art. 140¹ kodeksu pracy ani nie anuluje, ani też nie modyfikuje definicji doby pracowniczej, należy pamiętać o art. 128 § 3 kodeksu pracy oraz o formalnej definicji godzin nadliczbowych wynikającej z art. 151 § 1 kodeksu pracy. Jeśli więc pomimo stosowania ruchomego czasu pracy pracownik rozpocznie pracę poza tym rozkładem w poprzedniej dobie pracowniczej, mogą wystąpić godziny nadliczbowe.

Podsumowując…

Z opisanej powyżej sytuacji wynika, iż w zakładzie wprowadzono pierwszą odmianę elastycznego rozkładu czasu pracy, tj. różne godziny rozpoczynania pracy w poszczególnych dniach pracy. Mając na uwadze brzmienie art. 140¹ § 4 kodeksu pracy oraz interpretację MPiPS należy więc stwierdzić, iż godziny nadliczbowe nie wystąpią w granicach tego rozkładu, tj. w przypadku świadczenia pracy: poniedziałki, środki i piątki od 8.00 do 16.00 oraz we wtorki i czwartki od 6.00 do 14.00.

Odpowiedź

We wtorek pracownik przyszedł do pracy o 5.00 i pracował do 14.00, co daje łącznie dziewięć godzin. Oznacza to, iż w tym dniu pracownik wykonywał pracę w godzinach nadliczbowych w wymiarze jednej godziny. Ponieważ zgodnie z rozkładem miał rozpocząć pracę o 6.00, a przyszedł na 5.00, pracą nadliczbową będzie godzina pracy między 5.00 a 6.00 – jako praca „przypisana” do poniedziałkowej doby pracowniczej. Tę godzinę należy rozliczyć finansowo, tj. pracownikowi należy wypłacić normalne wynagrodzenie za jedną godzinę pracy oraz zrekompensować:

• dodatkiem 50% lub 100%, jeśli była to w zakładzie pora nocna lub też
• czasem wolnym (1:1 na pisemny wniosek pracownika lub 1:1,5 do końca okresu rozliczeniowego).