Środki ochrony indywidualnej to wszelkie środki noszone lub trzymane przez pracownika w celu jego ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń związanych z występowaniem niebezpiecznych lub szkodliwych czynników w środowisku pracy, w tym również wszelkie akcesoria i dodatki przeznaczone do tego celu. Pracodawca ma obowiązek przekazania ich pracownikom, w ramach konieczności zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

Wskazany obowiązek wynika z art. 237⁶ § 1 kodeksu pracy. Szczegółowe zasady stosowania środków ochrony indywidualnej można znaleźć w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w załączniku nr 2 do tego rozporządzenia. Takie środki stosuje się wtedy, gdy nie można zapobiec zagrożeniom lub ograniczyć związanego z nimi ryzyka poprzez wykorzystanie środków ochrony zbiorowej lub organizację pracy. Dostarczane pracownikom do stosowania środki ochrony indywidualnej powinny:

1. być odpowiednie do istniejącego zagrożenia i nie powodować same z siebie zwiększonego zagrożenia;

2. uwzględniać warunki istniejące w danym miejscu pracy;

3. uwzględniać wymagania ergonomii oraz stan zdrowia pracownika;

4. być odpowiednio dopasowane do użytkownika – po wykonaniu niezbędnych regulacji.

Do środków ochrony indywidualnej zalicza się:

• odzież ochronną (np. kombinezony, kamizelki),
• środki ochrony kończyn (rękawiczki, buty ochronne, ochraniacze),
• środki ochrony głowy, w tym czaszki, twarzy, oczu, słuchu i układu oddechowego (kaski, okulary, nauszniki, maski).

Pracodawca ustala rodzaje środków ochrony indywidualnej, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne (art. 237⁸ § 1 kodeksu pracy). Jak wynika z § 4 załącznika nr do wskazanego wyżej rozporządzenia, pracodawca powinien określić warunki stosowania środków ochrony indywidualnej w zależności od stopnia zagrożenia, częstości narażenia na zagrożenie, cech stanowiska pracy każdego pracownika i skuteczności działania środków ochrony indywidualnej, a w szczególności czas i przypadki, w których powinny być używane. Stosowane środki muszą posiadać właściwości ochronne i użytkowe, a także spełniać wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach.

W każdym przypadku wszystkie dostarczane pracownikom środki ochrony indywidualnej stanowią własność pracodawcy i są przekazywane pracownikowi nieodpłatnie

Jeżeli na danym stanowisku pracy przewidziano stosowanie środków ochrony indywidualnej, to pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika, który nie będzie w nie wyposażony. Ponadto pracodawca musi informować pracownika o sposobach posługiwania się tymi środkami.