Skopiuj link
Przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych zwalnia z podatku dochodowego od osób fizycznych inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:
- otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
- dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Użycie przez ustawodawcę w cytowanym przepisie zwrotu "inne" wskazuje, iż zwolnienie obejmuje odszkodowania i zadośćuczynienia, których wprost nie wymieniono w katalogu zwolnień podatkowych. Chodzi zwłaszcza o odszkodowania i zadośćuczynienia inne niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Z przedmiotowego zwolnienia skorzysta zatem m.in. odszkodowanie przyznane na mocy ugody sądowej pracownikowi, z którym rozwiązano stosunek pracy z naruszeniem prawa, w kwocie wyższej niż określona przepisami prawa. W interpretacji indywidualnej z dnia 10 sierpnia 2016 r., nr ITPB2/4511-492/16/IB, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy stwierdził, iż „w przedmiotowej sprawie zgodnie z warunkami zawartej ugody kwota odszkodowania została określona na kwotę wyższą niż trzymiesięczne wynagrodzenie za pracę, a więc ponad kwotę, która potencjalnie mogła zostać zasądzona przez sąd pracy w oparciu o art. 47(1) Kodeksu pracy. Ustalenie wysokości przedmiotowego odszkodowania we wskazany wyżej sposób nie pozwala zatem przyjąć, że podstawę określenia jego wysokości stanowił art. 47(1) Kodeksu pracy. Innymi słowy, Wnioskodawczyni stosownie do zawartej ugody sądowej otrzymała odszkodowanie, którego wysokość lub zasady ustalania nie wynikały wprost z przepisu Kodeksu pracy.”
Przepis obejmuje odszkodowania i zadośćuczynienie uzyskane na mocy ugody sądowej lub wyroku, w tym także uzyskane na mocy wyroku sądu polubownego. Przepis art. 1212 § 1 k.p.c. stanowi bowiem, iż wyrok sądu polubownego lub ugoda przed nim zawarta mają moc prawną na równi z wyrokiem sądu lub ugodą zawartą przed sądem po ich uznaniu przez sąd albo po stwierdzeniu przez sąd ich wykonalności.
Zwolnienie nie ma charakteru bezwzględnego. Nie korzystają z niego odszkodowania i zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku sądowego w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, tj. przyznane podatnikowi na podstawie orzeczenia wydanego w postępowaniu w sprawach gospodarczych.
Ze zwolnienia nie korzystają również odszkodowania i zadośćuczynienia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Inaczej mówiąc, zwolnienie nie obejmuje odszkodowań i zadośćuczynień otrzymanych tytułem utraconych korzyści (lucrum cessans). Stanowią one bowiem przychód podlegający opodatkowaniu. Pogląd ten potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wyroku z dnia 3 października 2008 r., sygn. akt II FSK 888/07. W jego ocenie: „Punktem wyjścia wykładni art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. jest więc podział odszkodowania na odszkodowanie za rzeczywiste straty (damnum emergens) i odszkodowanie za utracone korzyści (lucrum cessans). Wychodząc z założenia, że odszkodowanie z tytułu poniesionych strat służy przywróceniu stanu majątku sprzed wystąpienia szkody, a zatem jest on opodatkowany, tylko w tym zakresie należy uznać uzyskane świadczenie za zwolnione od podatku dochodowego. W myśl cytowanego przepisu, takie zwolnienie nie przysługuje wypłatom w zakresie lucrum cessans. Ustawodawca w tym przepisie wyraźnie wyłączył odszkodowanie z tytułu utraconego zysku z zakresu wymienionego powyżej zwolnienia. Tym samym wypłatom w zakresie lucrum cessans odmówił charakteru odszkodowawczego w rozumieniu prawa podatkowego.”
Odszkodowania i zadośćuczynienia, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, zwolnione jest do wysokości określonej w wyroku lub ugodzie, na podstawie której zostało przyznane.