Skopiuj link
Zwolnienie od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem
Jednym z uprawnień przyznanych pracownikom w związku z rodzicielstwem jest prawo do skorzystania ze zwolnienia od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Z dyspozycji art. 188 § 1 k.p. wynika, iż ze zwolnienia skorzystać może pracownik wychowujący dziecko w wieku do lat 14. Zwrot „wychowujący” wskazuje, iż chodzi o stan faktyczny sprawowania przez pracownika stałej pieczy nad dzieckiem. Przepis ma zatem zastosowanie do rodziców, jak i pracowników sprawujących pieczę nad dzieckiem na innej podstawie prawnej. Nie ma on natomiast zastosowania do pracowników, którzy nie wychowują dziecka.
Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z rzeczonego uprawnienia może skorzystać tylko jedno z nich. Wybór osoby korzystającej ze zwolnienia należy do zainteresowanych.
Nie wyłącza możliwości skorzystania ze zwolnienia okoliczność, iż drugi rodzic bądź opiekun nie pracuje albo korzysta z urlopów związanych z rodzicielstwem.
Ze zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem można skorzystać jedynie w danym roku kalendarzowym. Prawo to nie przechodzi na kolejny rok. Z dniem 1 stycznia następnego roku pracownik nabywa bowiem prawo do następnego zwolnienia.
Wymiar zwolnienia
Z art. 188 § 1 in fine k.p. wynika, iż zwolnienie z tytułu opieki nad dzieckiem przysługuje w wymiarze 16 godzin albo 2 dni.
Należy zauważyć, iż w przypadku korzystania ze zwolnienia w dniach rzeczywisty czas trwania zwolnienia uzależniony jest od liczby godzin do przepracowania w danym dniu i nie zawsze będzie równy 16 godzinom. Dla pracownika zatrudnionego w podstawowym systemie czasu pracy jeden dzień zwolnienia odpowiadać będzie 8 godzinom pracy. Natomiast w stosunku do pracownika zatrudnionego w równoważymy systemie czasu pracy oraz pracownika, którego zgodnie z przepisami szczególnymi obowiązuje inny niż 8-godzinny dobowy wymiar czasu pracy, dzień zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem odpowiada liczbie godzin, jaką powinien on przepracować w dniu, w którym korzysta ze zwolnienia. Nie zmienia się natomiast wymiar przysługującego pracownikowi alternatywnie zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem udzielanego w godzinach. Pracownik ma prawo do 16 godzin zwolnienia.
Wymiar zwolnienia udzielanego w godzinach niepełnoetatowcom ustalany jest proporcjonalnie do wymiaru ich etatu. Przy ustalaniu liczby godzin przysługującego zwolnienia niepełną godzinę zwolnienia od pracy należy zaokrąglić w górę do pełnej godziny (art. 188 § 3 k.p.). Nie ulega natomiast zmianie wymiar zwolnienia udzielanego w dniach. Wynosi on 2 dni.
Liczba wychowywanych dzieci nie ma wpływu na wymiar zwolnienia.
Sposób korzystania ze zwolnienia w danym roku kalendarzowym określa pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia. Wskazana w nim forma korzystania ze zwolnienia dotyczy całego roku kalendarzowego. Zmiana może nastąpić dopiero w pierwszym wniosku o skorzystanie ze zwolnienia złożonym w następnym roku.
Zwolnienie z tytułu opieki nad dzieckiem w świadectwie pracy
Obowiązek wskazania w świadectwie pracy informacji o korzystaniu w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy, ze zwolnienia od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem przewidywało już rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania (Dz. U. z 1996 r., nr 60, poz. 282 z późn. zm.), zwane dalej rozporządzeniem. Rzeczone rozporządzenie zostało wydane przed wprowadzeniem możliwości korzystania ze zwolnienia w wymiarze godzinowym. W związku z tym w stanowiącym załącznik do rozporządzenia wzorze świadectwa pracy wskazane było, iż pracodawca powinien określić liczbę dni zwolnienia wykorzystanego w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy.
Rozporządzenie zostało zastąpione przez rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 grudnia 2016 r. w sprawie świadectwa pracy (Dz. U. z 2016 r., poz. 2292), zwanego dalej nowym rozporządzeniem. Nowe rozporządzenie obowiązuje od dnia 1 stycznia 2017 r. Wynika z niego obowiązek wskazania w świadectwie pracy informacji niezbędnych do ustalenia uprawnień ze stosunku pracy
i uprawnień z ubezpieczeń społecznych, dotyczących m.in. zwolnienia od pracy przewidzianego w art. 188 Kodeksu pracy, wykorzystanego w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy. Zgodnie z pomocniczym wzorem świadectwa pracy, stanowiącym załącznik do nowego rozporządzenia, powinno to nastąpić poprzez wskazanie liczby dni lub godzin zwolnienia wykorzystanego w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy.
Informacja dotycząca wykorzystania zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem ma dotyczyć wyłącznie roku, w którym ustał stosunek pracy.
W ten sposób kolejny pracodawca uzyskuje informacje w przedmiocie wymiaru oraz sposobu, w jaki pracownik korzystał w roku, w którym ustał stosunek pracy, ze zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem. Pozwala to nowemu pracodawcy na ustalenie, czy w danym roku pracownikowi przysługuje prawo do skorzystania ze zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem, a także wymiaru i sposobu, w jakim zwolnienie powinno zostać udzielone.
Radca Prawny
Dominika Zarzycka-Dudek
[email protected]
Masz pytanie? Napisz do naszego Eksperta