Indywidualny rozkład czasu pracy w ujęciu „kodeksowym”

Przed wejściem w życie ustawy z 11 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców kwestia indywidualnych rozkładów czasu pracy miała dość prostą regulację w naszym porządku prawnym. Otóż przewidywał ją wyłącznie art. 142 Kodeksu pracy, zgodnie z którym na pisemny wniosek pracownika pracodawca mógł ustalić indywidualny rozkład jego czasu pracy w ramach systemu czasu pracy, którym pracownik jest objęty.

Po wejściu w życie „pakietu antykryzysowego” stan prawny nie jest już taki prosty. Otóż pakiet przewiduje jeszcze jeden rodzaj indywidualnego rozkładu czasu pracy wprowadzanego na wniosek pracownika. Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z 11 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców pracownik opiekujący się dzieckiem do ukończenia przez nie 14 roku życia lub opiekujący się członkiem rodziny wymagającym jego osobistej opieki może złożyć przedsiębiorcy pisemny wniosek dotyczący ustalenia indywidualnego rozkładu czasu pracy przewidującego różne godziny rozpoczynania i kończenia pracy.

W tym kontekście należy zwrócić uwagę, że rozkład indywidualny, o którym mowa w „pakiecie”, może zostać wprowadzony wyłącznie przez pracodawcę posiadającego status przedsiębiorcy. Natomiast rozkład indywidualny, o którym mowa w art. 142 Kodeksu pracy, może zostać zastosowany także przez pracodawców, którzy nie są przedsiębiorcami. Z drugiej strony art. 142 Kodeksu pracy, w odróżnieniu od art. 11 ust. 1 ustawy o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców, nie wymaga od pracownika spełnienia żadnej szczególnej cechy warunkującej możliwość wnioskowania o wprowadzenia rozkładu indywidualnego.

Przywołany na wstępie przepis Kodeksu pracy wprowadza dość istotne odstępstwo od dość rygorystycznych przepisów ochronnych regulujących problematykę czasu pracy. Dzięki jego zastosowaniu pracownik zyskuje możliwość pogodzenia pracy z realizacją innych obowiązków. Poprzez indywidualny rozkład czasu pracy należy rozumieć rozkład odmienny niż stosowany do pozostałych pracowników zatrudnionych w danej grupie zawodowej lub w danej jednostce, który może zostać wprowadzony przez każdego pracodawcę w odpowiedzi na wniosek pracownika. Decydując się na wprowadzenia indywidualnego rozkładu czasu pracy musimy jednak pamiętać, że:

• Jego wprowadzenie uzależnione od pisemnego wniosku pracownika.
• wniosek należy przechowywać w części B akt osobowych.
• pracodawca może, ale nie musi uwzględnić wniosku pracownika.
• możliwość zindywidualizowania rozkładu czasu pracy dotyczy wszystkich systemów czasu pracy.
• indywidualizacja rozkładu czasu pracy może polegać na przykład na zmianie pory wykonywania pracy, terminów dni wolnych wynikających z rozkładu czasu pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy, wymiaru czasu pracy w poszczególnych dniach i tygodniach, liczby i czasu trwania przerw w pracy.
• indywidualizacja rozkładu czasu pracy nie może prowadzić do naruszenia bezwzględnie obowiązujących norm ochronnych np. minimalnych okresów odpoczynków dobowych i tygodniowych. Indywidualizacja rozkładu czasu pracy nie może również naruszać norm ochronnych właściwych dla danego systemu czasu pracy na przykład działaniem wadliwym byłoby wydłużenie czasu pracy przy dozorze urządzeń do 36 godzin bądź wprowadzanie 8 godzinnej przerwy w przerywanym czasie pracy.