Służba cywilna jest ustanowiona w celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa. Korpus służby cywilnej tworzą urzędnicy wymienieni przez ustawodawcę w art. 2 ustawy o służbie cywilnej.

W służbie cywilnej może być zatrudniona osoba, która:

1. jest obywatelem polskim, z zastrzeżeniem art. 5;

2. korzysta z pełni praw publicznych;

3. nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;

4. posiada kwalifikacje wymagane na dane stanowisko pracy;

5. cieszy się nieposzlakowaną opinią.

Co do zasady czas pracy członków korpusu służby cywilnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i średnio 40 godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym, nie dłuższym niż 4 miesiące. W uzasadnionych przypadkach lub na wniosek członka korpusu służby cywilnej możliwe jest stosowanie innych systemów czasu pracy. Dopuszczalne jest także zatrudnienie członków służby cywilnej w godzinach nadliczbowych.

Od 1 stycznia 2024 roku jako rekompensatę za pracę w godzinach nadliczbowych przewiduje się czas wolny w tym samym wymiarze albo wynagrodzenie. Do końca ubiegłego roku pracownicy i urzędnicy służby cywilnej mogli w takim przypadku korzystać wyłącznie z czasu wolnego w wymiarze odpowiadającym ilości przepracowanych godzin ponad wymiar czasu pracy.

Zgodnie z art. 97 ust. 6 ustawy o służbie cywilnej pracownikowi służby cywilnej za pracę wykonywaną na polecenie przełożonego w godzinach nadliczbowych przysługuje czas wolny w tym samym wymiarze albo wynagrodzenie. Natomiast na podstawie art. 97 ust. 7 ustawy o służbie cywilnej urzędnikowi służby cywilnej za pracę w godzinach nadliczbowych wykonywaną w porze nocnej przysługuje czas wolny w tym samym wymiarze albo wynagrodzenie. Ponadto osobie zajmującej wyższe stanowisko w służbie cywilnej, z wyłączeniem dyrektora generalnego urzędu i kierownika urzędu, za pracę w godzinach nadliczbowych wykonywaną na polecenie przełożonego w:

1. porze nocnej,

2. dniu wolnym wynikającym z rozkładu czasu pracy,

3. niedzielę i święto albo w dniu wolnym udzielonym w zamian za pracę w niedzielę i święto

– przysługuje czas wolny w tym samym wymiarze albo wynagrodzenie (art. 97 ust. 8a ustawy o służbie cywilnej).

Na wniosek członka korpusu służby cywilnej czas wolny, o którym mowa w ust. 6, 7 i 8a, może być udzielony w okresie bezpośrednio poprzedzającym urlop wypoczynkowy lub po jego zakończeniu.

Osoba, która chciałaby uzyskać wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych w oparciu o przywołane wyżej przepisy może wystąpić z wnioskiem w formie pisemnej, w postaci papierowej albo elektronicznej, do dyrektora generalnego urzędu, za pośrednictwem bezpośredniego przełożonego, w terminie 14 dni po dniu zakończenia okresu rozliczeniowego. Wniosek taki powinien zostać rozpatrzony w ciągu 14 dni od jego złożenia.