Elementy umowy o pracę

Art. 29 § 1 kodeksu pracy stanowi o elementach obligatoryjnych. Są to:

• strony umowy,
• rodzaj umowy,
• data jej zawarcia,
• warunki pracy i płacy, w szczególności:

• rodzaj pracy;
• miejsce wykonywania pracy;
• wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia;
• wymiar czasu pracy;
• termin rozpoczęcia pracy.

Poza elementami wymienionymi powyżej dopuszcza się wprowadzenie do umowy o pracę również innych postanowień. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 stycznia 2009 roku (sygn. akt II PK 105/08) „użycie zwroty „w szczególności” przesądza o możliwości objęcia umową o pracę również innych elementów istotnych dla danej umowy, w tym także prawa do rekompensaty, odprawy pieniężnej i innych świadczeń.” Warto jednak zwrócić uwagę, że postanowienia zawarte w umowie o pracę bezwzględnie muszą dotyczyć sfery obowiązków i praw stron stosunku pracy. Jeżeli jednak wykraczają one poza tę sferę, to w praktyce są one traktowane jako zawarcie dodatkowej umowy, która nie ma charakteru umowy o pracę i podlega w całości prawu cywilnemu (por. Kodeks pracy Komentarz, red. A. Sobczyk, C.H. Beck).

Istotnym podziałem elementów umowy o pracę jest podział na elementy podmiotowo i przedmiotowo istotne. Elementy przedmiotowo istotne, czyli tak zwane elementy definiujące, warunkują uznanie danej czynności prawnej za czynność danego rodzaju, a co więcej za czynność ważną (zawierającą wszystkie niezbędne elementy) lub nie. Zgodnie ze stanowiskiem doktryny przyjmuje się, że dla umowy o pracę taki charakter ma określenie rodzaju pracy. Pozostałe składniki umowy o pracę, w tym oczywiście wszystkie elementy obligatoryjne, mają charakter podmiotowo istotny, a wobec tego mogą być zmieniane wyłącznie w drodze wzajemnego uzgodnienia stron. Warto jednak pamiętać, że pominięcie któregoś z tych elementów nie czyni całej umowy o pracę nieważną, ale powoduje tylko konieczność ustalenia ich w sposób pośredni. „I tak brak wskazania rodzaju umowy oznacza, co do zasady, że zawarto umowę na czas nieokreślony (każdy inny rodzaj umowy wymaga zamieszczenia w jej treści stosownej klauzuli). Podobnie w braku określenia wymiaru czasu pracy  przyjąć należy, że chodzi o pełny etat. Miejsce wykonywania pracy i termin rozpoczęcia pracy wynika najczęściej z kontekstu sytuacyjnego, natomiast nieustalenie wynagrodzenia w żadnym wypadku nie powoduje, że pracownik nie nabywa prawa do wynagrodzenia. Prawo to stanowi bowiem ustawową konsekwencję zawarcia umowy o pracę i nawiązania stosunku pracy, a rolą stron jest tylko określenie wysokości tego świadczenia.” (Kodeks pracy Komentarz, red.  A. Sobczyk, C.H. Beck).

Mając na względzie powyższe trzeba stwierdzić, że kluczowe znaczenie ma określenie rodzaju pracy. Następuje to najczęściej poprzez wskazanie stanowiska lub zawodu. Konkretyzacja może dodatkowo nastąpić poprzez wskazanie zakresu czynności. Na tej podstawie możliwe jest ustalenie zakresu obowiązków pracowniczych i poddanie kierownictwu pracodawcy. Dlatego też ma to tak ogromne znaczenie z punktu widzenia zawierania ważnej umowy o pracę.