Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Nie może on przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy, z zastrzeżeniem art 135–138, art. 143 i 144 kodeksu pracy. Z przytoczonej regulacji wynika,  że dla prawidłowego rozliczenia czasu pracy niezbędne jest ustalenie momentu rozpoczęcia doby pracowniczej i tygodnia pracowniczego.

W języku codziennym dobę utożsamia się z kolejnymi 24 godzinami, licząc od godziny 0:00. Prawo pracy posługuje się zupełnie innym rozumieniem doby. Stosownie do dyspozycji art. 128 § 3 pkt 1 kodeksu pracy, do celów rozliczania czasu pracy pracownika przez dobę należy rozumieć kolejne 24 godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie
z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

Na gruncie prawa pracy doba pracownicza stanowi podstawową jednostkę rozliczenia czasu pracy i stwierdzenia przestrzegania minimalnych okresów odpoczynku dobowego. Ma ona również znaczenie dla ustalenia momentu rozpoczęcia korzystania z urlopu wypoczynkowego. W wyroku z dnia 4 listopada 2010 r., sygn. akt II PK 116/10, Sąd Najwyższy stanął bowiem na stanowisku, iż „o początku urlopu decyduje rozkład czasu pracy pracownika. W konsekwencji znaczenie ma początek kolejnej doby pracowniczej, a nie ta sama doba kalendarzowa. Do celów rozliczenia czasu pracy przez dobę należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy – art. 128 § 3 pkt 1 kodeksu pracy”.

Doba pracownicza nie ma charakteru stałego. Może się ona rozpoczynać o rożnych porach dnia, przy czym moment ten powinien wynikać z obowiązującego pracownika rozkładu czasu pracy. W przypadku, gdy pracownik drugi raz rozpocząłby pracę w tej samej dobie, w większości przypadków powstałyby nadgodziny. Praca w godzinach nadliczbowych nie miałaby jednak miejsca, jeżeli pracownik w dniu, w którym po raz drugi rozpocząłby pracę, wcześniej pracowałby przez mniej godzin niż to wynika z obowiązującej go normy czasu pracy.

Kolejne wyjątki od powyższej zasady stanowią przerywany system czasu pracy (art. 139 kodeksu pracy) oraz ruchomy czas pracy (art. 140¹ kodeksu pracy).