Celem postępowania egzekucyjnego jest przymuszenie dłużnika do spłaty zaciągniętych przez niego zobowiązań. Organy egzekucyjne dysponują instytucjami prawnymi, które umożliwiają im sięgnięcie do majątku dłużnika, jeśli nie chce on dobrowolnie wypełniać swoich obowiązków. Wśród nich znajdują się zajęcia składników majątku dłużnika, a także przysługujących mu wierzytelności, w tym wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z umów cywilnoprawnych, czy świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przewiduje następujące świadczenia: zasiłek chorobowy, opiekuńczy, macierzyński i świadczenie rehabilitacyjne. Dłużnik, który pobiera zasiłek macierzyński nie jest wolny od działań organów egzekucyjnych. Świadczenie to podlega zajęciu w ramach postępowań egzekucyjnych. Oznacza to, że organ egzekucyjny może pobierać z takich świadczeń środki na pokrycie zobowiązań zasiłkobiorcy. Zgodnie z art. 66a ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa potrąceń z nich dokonuje się na zasadach przewidzianych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Oznacza to, że stosuje się do nich takie same zasady jak w przypadku egzekucji z emerytur i rent. Rodzaje oraz kolejność należności podlegających potrąceniu ustawodawca określił w art. 139 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zasiłek macierzyński korzysta z ochrony poprzez określenie granic potrąceń oraz kwoty wolnej od potrąceń. Maksymalne kwoty potrącenia wynoszą, zgodnie z art. 140 ustawy o emeryturach i rentach z FUS:

• 60% kwoty zasiłku brutto – przy egzekucji świadczeń alimentacyjnych egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych oraz należności alimentacyjne potrącane na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego, lub
• 50% kwoty zasiłku brutto – przy egzekucji należności związanych z odpłatnością za pobyt w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub w zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych,
• 25% zasiłku brutto – przy egzekucji innych należności.

Jak wynika z art. 141 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS kwoty wolne od egzekucji i potrąceń podlegają corocznej waloryzacji od dnia 1 marca na zasadach określonych dla emerytur i rent. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ogłosił 18 lutego 2025 roku komunikat, w którym określił kwoty wolne obowiązujące od 1 marca 2025 roku. Wynoszą one:

• 806,67 zł w przypadku sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi oraz należności alimentacyjnych potrącanych na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego;
• 1 331,03 zł w przypadku sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności niealimentacyjnych wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi;
• 322,66 zł w przypadku należności z tytułu pobytu w domach opieki społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub pielęgnacyjno-opiekuńczych w przypadku osób uprawnionych do świadczeń;
• 1 064,84 zł w przypadku należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 1 i 2 i 6–9 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, tj. m.in. świadczenia wypłaconych zaliczkowo lub nienależnie pobranych.

Powyższe kwoty wolne od potrąceń stosuje się do wszystkich świadczeń wypłaconych od 1 marca 2025 roku do 28 lutego 2026 roku, niezależnie jakiego okresu dotyczy wypłata.