Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu w razie konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem albo innym dorosłym członkiem rodziny. Można z niego skorzystać również w przypadku opieki nad dzieckiem zdrowym do ukończenia 8 lat w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły bądź choroby niani, z którą rodzice dziecka zawarli umowę uaktywniającą oraz w przypadku porodu, choroby lub pobytu w szpitalu małżonka lub rodzica dziecka stale opiekujących się dzieckiem.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa za członków rodziny uważa się małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat, jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki.

Warunkiem uzyskania zasiłku opiekuńczego jest wspólne prowadzenie gospodarstwa domowego. Nie ma znaczenia to, czy rodzice dziecka żyją w związku małżeńskim czy partnerskim. Co ważne – prawo do zasiłku opiekuńczego będzie przysługiwać każdemu z nich wyłącznie na dziecko wspólne albo własne. Przepis nie pozwala na skorzystanie z omawianego uprawnienia na dziecko partnera, jeśli nie zostało przysposobione albo przyjęte na wychowanie i utrzymanie. Zgodnie z prawem nie jest wtedy traktowane jako członek rodziny ubezpieczonego.