Jedną z głównych zasad prawa pracy jest zasada równego traktowania. Powinna być ona interpretowana jako równość uprawnień przysługujących wszystkim pracownikom z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków. Trzeba pamiętać, że żaden przepis prawa pracy nie wprowadza bezwzględnego nakazu równego traktowania wszystkich pracowników (również w zakresie wynagradzania za pracę), a jedynie określa kryteria, które nie mogą uzasadniać różnicowania sytuacji zatrudnionych u danego pracodawcy.

Równość praw w stosunkach pracy to równość uprawnień przysługujących wszystkim pracownikom z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków, objawiające się jako prawo do równej płacy za równą pracę, jak również prawo do takich samych świadczeń z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków.

Ustawodawca zdecydował się uregulować zasadę równego traktowania w kodeksie pracy w art 18^3b § 1, poprzez określenie katalogu jej naruszeń. Zgodnie z treścią przywołanego przepisu za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu, z zastrzeżeniem § 2–4, uważa się różnicowanie przez pracodawcę sytuacji pracownika z jednej lub kilku przyczyn określonych w art. 18^3a § 1, którego skutkiem jest w szczególności:

1. odmowa nawiązania lub rozwiązanie stosunku pracy,

2. niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za pracę lub innych warunków zatrudnienia albo pominięcie przy awansowaniu lub przyznawaniu innych świadczeń związanych z pracą,

3. pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe

– chyba że pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami.

Z art. 18^3a § 1 Kodeksu pracy wynika, że pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych – w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Jak zostało wskazane już wcześniej, Kodeks pracy nie przewiduje bezwzględnego nakazu równego traktowania. Przepisy dopuszczają różnicowanie praw pracowników w zależności od wykonywanych przez nich obowiązków bądź nawet takich samych (na takim samym stanowisku), ale niejednakowo. Oznacza to, iż uprawnienia poszczególnych pracowników (poza prawem do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy) nie tylko mogą, lecz powinny różnić się w zależności od rodzaju i sposobu wykonywania pracy.

Z powyższej analizy należy wywnioskować, że pracownicy znajdujący się w jednakowej sytuacji u danego pracodawcy w ramach wskazanych powyżej kryteriów powinni być traktowani tak samo, bez żadnych różnic. Tak rozumiana zasada równości jest podstawą tak zwanej sprawiedliwości formalnej, według której osoby należące do tej samej kategorii powinny być traktowane jednakowo. Zatem wszyscy pracownicy na tym samym stanowisku, którzy wykonują taką samą pracę w ten sam sposób powinni być równo wynagradzani.

Warto jednak zwrócić uwagę, że nie zawsze musi dochodzić do naruszenia zasady równego traktowania, jeżeli pracownicy zatrudnieni na takim samym stanowisku otrzymują wynagrodzenie w różnej wysokości. Po pierwsze to samo wykształcenie, zawód czy wymagane kwalifikacje nie warunkują tożsamości wykonywanej na takich samych stanowiskach pracy przez różnych pracowników. Ponadto niewielkie rozbieżności w wysokości wynagrodzenia są dopuszczalne i mogą wynikać na przykład z jego cech osobistych, które mają znaczenie dla pracodawcy.