Czy umowy o pracę na czas określony zawierane z cudzoziemcami również podlegają limitom z art. 25 ze znaczkiem 1 kodeksu pracy?

Zgodnie z art. 5 KP, przepisy kodeksu pracy nie znajdują zastosowania, jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne. W takiej sytuacji przepisy kodeksu pracy stosuje się w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami.

W powołaniu na tę regułę, jeszcze przed zmianą art. 25¹ KP, w orzecznictwie utrwalił się pogląd, iż wynikające z kodeksu pracy ograniczenia dotyczące zawierania umów o pracę na czas określony nie dotyczą m.in. do pracowników zatrudnionych na podstawie umów na roboty publiczne i prace interwencyjne (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10.10.2002 r., I PKN 546/01, OSNP 2004/10/169 oraz z dnia 28.08.2013 r., I PK 46/13, OSNP 2014/8/115), czy nauczycieli kontraktowych (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 2.09.1999 r., I PKN 235/99, OSNAPiUS 2001/3/64 oraz z dnia 29.06.2000 r., I PKN 709/99, OSNAPiUS 2001/24/716).

Stosowanie art. 25¹ KP może zostać również wyłączone na mocy szczególnego przepisu zawartego w regulacji pozakodeksowej w odniesieniu do pracowników, których ona dotyczy (np. art. 21 ustawy z dnia 9.07.2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz.U. z 2016 r., poz. 360), art. 41¹ ust. 1 ustawy z dnia 16.09.1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. z 2013 r., poz. 269 ze zm.)).

Ponadto, w piśmiennictwie z zakresu prawa pracy przyjmuje się, że art. 25¹ KP nie znajduje także zastosowania w przypadkach, gdy szczególny przepis przewiduje zatrudnienie na danym stanowisku wyłącznie w oparciu o umowę o pracę na czas określony (zob. art. 7 ust. 1a, art. 15 ust. 3d, art. 16h ust. 1, art. 16n ust. 12 ustawy z dnia 5.12.1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2015 r., poz. 464 ze zm.); art. 49 ust. 6 ustawy z dnia 15.04.2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2015 r., poz. 618 ze zm.); art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 23.12.1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz.U. z 2015 r., poz. 1096)).

Szczególny charakter przepisów dotyczących wymienionych kategorii pracowników przejawia się w ograniczeniu swobody stron stosunku pracy w zakresie wyboru rodzaju umowy o pracę, przez wskazanie umowy o pracę na czas określony (niejednokrotnie trwającej dłużej niż 33 miesiące) jako jedynej podstawy zatrudnienia.

Taka sytuacja nie zachodzi w przypadku zatrudniania cudzoziemców. Z dniem 1.02.2009 r. uchylony został art. 88 ust. 10 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2016 r., poz. 645), który dopuszczał możliwość zawarcia umowy o pracę z cudzoziemcem jedynie na czas udzielonego zezwolenia na pracę.

Po uchyleniu tego przepisu nie ma żadnych przeszkód, aby z cudzoziemcem objętym obowiązkiem posiadania zezwolenia na pracę zawrzeć umowę o pracę na czas nieokreślony, bez względu na okres udzielonego zezwolenia na pracę. Tym samym, w aktualnym stanie prawnym przepisy dotyczące zatrudniania tej kategorii pracowników nie mogą być uznane za regulację odrębną w stosunku do regulacji kodeksowej w zakresie problematyki limitowania zatrudnienia terminowego. Stąd też art. 25¹ KP znajduje zastosowanie również do umów o pracę na czas określony zawieranych z cudzoziemcami objętymi obowiązkiem posiadania zezwolenia na pracę (cudzoziemcy spoza UE). W konsekwencji czwarta umowa o pracę na czas określony licząc od daty wejścia w życie nowych przepisów (z zastrzeżeniem okresu przejściowego) zawarta z takim cudzoziemcem lub zatrudnienie go na okres dłuższy niż 33 miesiące na podstawie tego rodzaju umowy o pracę wykreuje stosunek pracy oparty na umowie o pracę na czas nieokreślony. W sytuacji, gdy cudzoziemiec przestanie spełniać przesłanki warunkujące możliwość wykonywania pracy na terytorium Polski – obowiązek świadczenia pracy wygasa (zob. art. 88g ustawy).

W opinii autora niniejszego opracowania, charakterystyka zatrudniania cudzoziemców spoza UE związana z obowiązkiem wypełnienia procedur dotyczących dopuszczenia ich na wewnętrzny rynek pracy UE „sama w sobie” nie uzasadnia powoływania się na „obiektywne przyczyny leżące po stronie pracodawcy” (art. 25¹ § 4 pkt 4 KP), a tym samym na uchylenie się od konieczności stosowania limitu ilości stosowanych umów o pracę na czas określony i/lub limitu długości zatrudnienia na podstawie tego rodzaju umowy o pracę przewidzianych w art. 25¹ § 1 KP.

Konkludując, przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców nie stanowią regulacji odrębnej w odniesieniu do kodeksowych przepisów reglamentujących zatrudnianie na podstawie umów o pracę na czas określony, w związku z tym nie uchylają obowiązku ich stosowania. Wyłączenie limitów przewidzianych w art. 25¹ § 1 KP nie powinno również nastąpić w oparciu o sam tylko argument, że w danym przypadku mamy do czynienia z zatrudnieniem cudzoziemca spoza UE. „Obiektywne przyczyny leżące po stronie pracodawcy” w tym kontekście powinny znajdować uzasadnienie w innych okolicznościach wynikających z potrzeb pracodawcy oraz ze szczególnych kwalifikacji pracownika.

Szerzej na ten temat zob.: „Obiektywne przyczyny uzasadniające niestosowanie limitu ilościowego lub czasowego przy zatrudnieniu na podstawie umów o pracę na czas określony”

Ostatecznie jednak decyzję w tym zakresie podejmie właściwy miejscowo okręgowy inspektor pracy, który po otrzymaniu zawiadomienia o zawarciu umowy o pracę w warunkach naruszenia limitu ilościowego lub czasowego (w trybie art. 25¹ § 5 KP) może zakwestionować zasadność tego rozwiązania.