Czy pracownik-ojciec, którego dziecko ukończyło 12 miesiąc życia przed 2 stycznia 2016 roku i nie korzystał z urlopu ojcowskiego, może wykorzystać urlop ojcowski na nowych zasadach?

Odpowiedź:

Ustawa z dnia 24 lipca 2015 roku o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1268), zwana dalej ustawą nowelizującą, w istotny sposób zmieniła zasady udzielania urlopu ojcowskiego. Nowa regulacja weszła w życie w dniu 2 stycznia 2016 roku. 

Zgodnie z art. 182³ § 1 k.p., w brzmieniu obowiązującym od 2 stycznia 2016 roku, pracownik – ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni, nie dłużej jednak niż:

1. do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia albo
2. do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia.

Dotychczas ojciec mógł korzystać z urlopu ojcowskiego do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia. W przypadku przysposobienia urlop ojcowski przysługiwał do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka, ale nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia. Ustawodawca zatem znacząco wydłużył możliwość korzystania z urlopu ojcowskiego. Z cytowanego przepisu wynika bowiem, iż obecnie pracownik – ojciec ma prawo skorzystać z urlopu ojcowskiego w okresie 24 miesięcy od urodzenia dziecka lub uprawomocnienia się postanowienia o przysposobieniu. Jednakże w przypadku rodzica przysposabiającego aktualna postała granica maksymalnego wieku dziecka, do którego można skorzystać z urlopu ojcowskiego.  

Istotną nowością wprowadzoną przez ustawę nowelizującą jest możliwości wykorzystania urlopu ojcowskiego w częściach. Pracownik – ojciec może teraz wykorzystać urlop ojcowski jednorazowo albo w nie więcej niż w 2 częściach, z których żadna nie może być krótsza niż tydzień (art. 183² § 1¹ k.p.).

Ustawa nowelizująca nie zawiera przepisów regulujących w sposób szczególny sytuację ojców, których dzieci urodziły się przed 2016 roku. W szczególności żaden przepis nie ogranicza, ani nie pozbawia prawa do urlopu ojcowskiego pracownika – ojca, który wcześniej nie złożył wniosku o urlop ojcowski i ma dziecko w wieku uprawniającym do skorzystania z urlopu ojcowskiego według nowych zasad, ale które przed dniem wejścia w życie nowelizacji ukończyło 12 miesiąc życia.

Dla oceny przesłanek skorzystania z urlopu ojcowskiego istotne znaczenie ma chwila złożenia wniosku, a nie data urodzenia dziecka. Jeżeli pracownik złożyłby wniosek przed dniem 2 stycznia 2016 roku zastosowanie miałyby dotychczasowe zasady udzielania urlopu ojcowskiego. W przypadku gdyby wniosek został złożony po dniu wejścia w życie nowelizacji, powinien on być oceniany zgodnie z nowym brzmieniem art. 182³ k.p.

Reasumując, ojciec, którego dziecko ukończyło 12 miesiąc życia w dniu 25 lutego 2015 roku mógł skorzystać z urlopu ojcowskiego na nowych zasadach do dnia 25 lutego 2016 roku. Po tej dacie nie istnieją już przesłanki udzielenia urlopu ojcowskiego. Dziecko skończyło bowiem 24 miesiące życia.