Czy pracodawca ma obowiązek utworzyć palarnię?

Wspomniany zakaz, w odniesieniu do pomieszczeń zakładów pracy, został ustanowiony na mocy art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy i obejmuje swym zakresem każdego pracodawcę. Podkreślenia wymaga, że wyrażony w tym przepisie zakaz dotyczy jedynie „pomieszczeń zakładów pracy”.

 Jeżeli jednak pracodawca ma status: 1) podmiotu leczniczego; 2) jednostki organizacyjnej systemu oświaty;  3) jednostki organizacyjnej pomocy społecznej; czy też 4) uczelni – wówczas zakaz palenia obejmuje również teren poza pomieszczeniami tego typu jednostki organizacyjnej (zob. art. 5 ust. 1 pkt 1-3 ustawy).

Pracodawca nienależący do ww. kategorii podmiotów może jednak podjąć decyzję o rozszerzeniu zakazu palenia, obejmując nim nie tylko pomieszczenia zakładu pracy, ale również i teren całego zakładu pracy (tzn. przestrzeń poza pomieszczeniami zakładu pracy). W tym miejscu należy jednak zaznaczyć, że przedmiotowa decyzja powinna być uzasadniona obiektywnymi względami bezpieczeństwa i higieny pracy (np. zagrożenie pożarowe w tartaku, czy też zagrożenie wybuchem w zakładach chemicznych). Nieuzasadnione ustanowienie bezwzględnego zakazu palenia na terenie całego zakładu pracy może być bowiem uznane za przejaw dyskryminacji pracowników palących (zob. m.in. wyrok NSA z dnia 24.01.2003 r., sygn. akt II SA/ŁD 1887/99, OSP 2003/12/154).

Ustawowy zakaz palenia tytoniu może zostać uchylony przez pracodawcę poprzez wyznaczenie palarni. Uprawnienie to przysługuje wyłącznie tym pracodawcom, którzy są właścicielami pomieszczeń prowadzonego przez siebie zakładu pracy lub przynajmniej nimi zarządzają (zob. art. 5a ust. 3 pkt 5 ustawy).    

Zgodnie z legalną definicją zawartą w ustawie, palarnia jest wyodrębnionym konstrukcyjnie od innych pomieszczeń i ciągów komunikacyjnych pomieszczeniem, odpowiednio oznaczonym, służącym wyłącznie do palenia wyrobów tytoniowych, zaopatrzonym w wywiewną wentylację mechaniczną lub system filtracyjny, który pozwala zapobiec przenikaniu dymu tytoniowego do innych pomieszczeń (zob. art. 2 pkt. 9 ustawy).

Pracodawca, który podjął decyzję o utworzeniu palarni zobligowany jest zapewnić, aby spełniała ona wymogi określone w szczególności w § 40-42 Załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r., Nr 169, poz. 1650 ze zm.).

Wyznaczenie palarni spełniającej wspomniane wymogi to nie jedyny sposób na wyłączenie zakazu palenia w zakładach pracy.

Pracodawca będący właścicielem lub zarządzającym lokalem gastronomiczno-rozrywkowym, na który składają się co najmniej dwa pomieszczenia przeznaczone do konsumpcji, może wyłączyć spod zakazu palenia jedno z nich pod warunkiem, że jest ono zamknięte i wyposażone w wentylację zapewniającą nieprzenikanie dymu tytoniowego do innych pomieszczeń (zob. art. 5 ust. 4 ustawy).

Z zestawienia art. 5 ust. 1 pkt 1-3 oraz art. 5a ust 3 pkt 5 ustawy wynika, że utworzenie palarni jest wykluczone w zakładach pracy (u pracodawców) mających jednocześnie status podmiotu leczniczego, jednostki organizacyjnej systemu oświaty lub pomocy społecznej; czy też uczelni. Nie ma przy tym znaczenia, że pracodawca jest właścicielem/zarządzającym pomieszczeń, a nawet całych obiektów zlokalizowanych na terenie tego typu placówki. 

Zakaz palenia w takim przypadku ma charakter bezwzględny.