Skopiuj link
Podstawy prawne
Zasadą jest, że do pracowników instytucji kultury stosuje się przepisy kodeksu pracy. Niemniej jednak, ze względu na specyfikę pracy oraz rodzaj działalności, legislator uelastycznił pewne parametry w odrębnym akcie prawnym. Przepisem szczególnym jest ustawa z dnia 25.10.1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 406), a konkretnie jej art. 26b-26d.
Dopuszczalne systemy czasu pracy
Pracownicy instytucji kultury mogą wykonywać pracę w systemach czasu pracy wskazanych w kodeksie pracy (podstawowy, równoważny, zadaniowy, weekendowy, skrócony tydzień pracy), przy spełnieniu warunków wynikających z poszczególnych przepisów dotyczących tych systemów. Ustawa przewiduje jednak pewne modyfikacje, a mianowicie dopuszcza możliwość stosowania przerywanego systemu czasu pracy oraz łączenie go z równoważnymi normami czasu pracy. Jak wynika z art. 26c ustawy, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, do pracowników instytucji kultury może być stosowany przerywany czas pracy, według z góry ustalonego rozkładu, przewidującego nie więcej niż jedną przerwę w pracy w ciągu doby, trwającą nie dłużej niż 5 godzin. Przerwa nie jest wliczana do czasu pracy. W uzasadnionych przypadkach można stosować równocześnie system organizacji czasu pracy określony w art. 135 § 1 Kodeksu pracy.
Okres rozliczeniowy, rozkłady czasu pracy
Okresy rozliczeniowe przypisane są poszczególnym systemom czasu pracy. Mają wynikać z prawa wewnątrzzakładowego (tj. regulaminu pracy lub obwieszczenia). W zależności więc od wybranego systemu czasu pracy, pracodawca musi stosować konkretny okres rozliczeniowy. Powyższe regulacje wynikają wprost z kodeksu pracy.
Wobec pracowników kultury dopuszczono jednak wydłużenie okresu rozliczeniowego nawet do 12 miesięcy, o czym stanowi art. 26b ustawy. Taki okres rozliczeniowy czasu pracy musi mieć jednak swoje prawne wytłumaczenie, a mianowicie stosowanie wydłużonego okresu rozliczeniowego muszą uzasadniać przyczyny dotyczące organizacji pracy. Stosowanie tego rozwiązania musi również gwarantować przestrzeganie ogólnych zasad dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników.
Ustalenie przedłużonego okresu rozliczeniowego następuje na podstawie:
- układu zbiorowego pracy, jeżeli został zawarty w danej instytucji kultury,
- albo porozumienia zawartego pomiędzy pracodawcą i pracownikami, w trybie przyjętym u danego pracodawcy, po uprzednim zawiadomieniu właściwego inspektora pracy.
Rozkłady czasu pracy pracowników instytucji kultury, zgodnie z art. 26b ust. 3 ustawy, są ustalane na okresy nie krótsze niż 2 tygodnie.
Normy czasu pracy, wymiar czasu pracy oraz pięciodniowy tydzień pracy
W związku z faktem, iż ustawa nie określa odrębnych norm czasu pracy, stosujemy podstawowe parametry wynikające z kodeksu pracy, tj. nie więcej jak 8 godzin na dobę oraz przeciętnie 40 godzin tygodniowo. W przypadku stosowania równoważnych norm czasu pracy możemy skorzystać z dwóch kodeksowych rozwiązań: równoważenia godzinowego lub też „dniówkowego” systemu równoważnego.
Nieco odmiennie kształtuje się zasada pięciodniowego tygodnia pracy. Zgodnie z kodeksem pracy pracownicy otrzymują bowiem dni wolne za pracę w „szóstym dniu”, w niedzielę lub święto w obrębie okresu rozliczeniowego. Pracownikom instytucji kultury dni wolne od pracy wynikające z rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy mogą być udzielane łącznie z urlopem wypoczynkowym (art. 26d ustawy). Aby prawidłowo rozliczyć czas pracy w okresie rozliczeniowym, w jego trakcie pracownik powinien zadeklarować chęć późniejszego wykorzystania wolnego.
Praca w niedziele
Kolejnym uelastycznieniem czasu pracy „kulturalnych” pracowników jest zasada dotycząca pracy w niedziele. W art. 26e ustawy wyłączono wobec takich pracobiorców stosowanie art. 15112 zdanie pierwsze Kodeksu pracy. Oznacza to, iż osoba zatrudniona i pracująca w niedziele, nie musi korzystać (jak wynikałoby to z przepisów Kodeksu pracy) co najmniej raz na 4 tygodnie z niedzieli wolnej od pracy.
Pozostałe parametry czasu pracy
Ustawa modyfikuje więc czas pracy pracowników kultury w następujących obszarach:
- dłuższy okres rozliczeniowy,
- planowanie pracy co najmniej na dwa tygodnie,
- możliwość stosowania przerywanego systemu czasu pracy oraz łączenia go z równoważnymi normami czasu pracy,
- udzielanie dnia wolnego od pracy wynikającego z rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy łącznie z urlopem wypoczynkowym.
Należy więc pamiętać, iż pozostałe normy stosujemy wprost w oparciu o kodeks pracy. Należą do nich: odpoczynki dobowe i tygodniowe, godziny nadliczbowe, przerwy w pracy, pora nocna, praca w niedziele (z uwzględnieniem wskazanego powyżej wyjątku) i święta.
Zobacz szkolenia:
