Skopiuj link
Praca w „warunkach szkodliwych”
Przepisy kodeksu pracy nie wyjaśniają wprost tego pojęcia. Czynnikiem szkodliwym występującym w procesie pracy jest czynnik, którego oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia a w konsekwencji do schorzenia.
Warunki szkodliwe skutkujące w sferze czasu pracy to takie, w których występuje przekroczenie najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia. Te ostatnie natomiast zostały określone w rozporządzeniu MPiPS z dnia 6.06.2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy wydanym na podstawie art. 228 § 3 kodeksu pracy.
Podstawowe obowiązki pracodawcy związane ze „szkodliwością” w pracy zostały opisane w art. 220 – 225 kodeksu pracy. Podkreślenia wymaga fakt, iż – w świetle kodeksowych regulacji – niedopuszczalne jest stosowanie materiałów i procesów technologicznych bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i podjęcia odpowiednich środków profilaktycznych.
Równoważne normy czasu pracy
Do tzw. systemów równoważnych norm czasu pracy należy zaliczyć: tzw. klasyczny („dniówkowy” lub równoważenie godzinami), dozór urządzeń, ochrona osób i mienia, praca w ruchu ciągłym. Pokrewnym systemem czasu pracy jest też tzw. system weekendowy (art. 144 kodeksu pracy) oraz tzw. skrócony tydzień pracy (art. 143 kodeksu pracy). Wszystkie przywołane systemy charakteryzują się tym, iż modyfikowany jest dobowy wymiar czasu pracy, co może oznaczać m.in. pracę powyżej ośmiogodzinnej normy dobowej.
W świetle art. 148 pkt 1 kodeksu pracy czas pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, nie może przekraczać 8 godzin. Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem z tego powodu wymiaru jego czasu pracy.
Praca w godzinach nadliczbowych
Definiując godziny nadliczbowe w art. 151 § 1 kodeksu pracy ustawodawca przewidział również dwie grupy okoliczności umożliwiających co do zasady pracę w godzinach nadliczbowych:
- konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcie awarii;
- szczególne potrzeby pracodawcy.
Prawodawca w § 2 podanego przepisu ograniczył dopuszczalność pracy nadliczbowej na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia. W przypadku bowiem pracowników zatrudnionych na takich stanowiskach pracy jedynym źródłem godzin nadliczbowych może być konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcie awarii.
Podsumowując…
Kwestie dotyczące badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, dzięki którym możliwe jest ustalenie, czy na danym stanowisku występuje szkodliwość, czy też nie, zostały uregulowane w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 2.02.2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Warto więc zwrócić uwagę czy w zakładzie pracy nie ma przypadkiem pracowników zatrudnionych na takich stanowiskach, na których będą obowiązywały wyżej opisane ograniczenia związane z czasem pracy.