Aby choroba została uznana za chorobę zawodową, musi znajdować się w załączniku Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych. Zgodnie z art. 2352 kodeksu pracy rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych.
Niezwłocznie po wykryciu podejrzenia wystąpienia choroby zawodowej ustawodawca nakazuje zgłosić właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy każdy taki przypadek. Na podstawie art. 235 kodeksu pracy do dokonania zgłoszenia zobowiązani są:
- pracodawca zatrudniający pracownika, u którego podejrzewa się chorobę zawodową;
- lekarz, który podczas wykonywania zawodu powziął podejrzenie choroby zawodowej u pracownika.
- pracownik, który podejrzewa, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na taką chorobę, przy czym pracownik aktualnie zatrudniony zgłasza podejrzenie za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną;
- lekarz stomatolog, który podczas wykonywania zawodu powziął podejrzenie wystąpienia u pacjenta choroby zawodowej;
- lekarz weterynarii, który podczas wykonywania zawodu stwierdził u pracownika mającego kontakt z chorymi zwierzętami objawy mogące nasuwać podejrzenie choroby zawodowej.
Lekarz i lekarz dentysta, którzy podczas wykonywania zawodu powzięli u pacjenta podejrzenia występowania choroby zawodowej, kierują go na badania w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania. W pozostałych przypadkach, po uzyskaniu stosownego zgłoszenia, na badania kieruje państwowy inspektor sanitarny. Na podstawie informacji o zatrudnieniu oraz oceny narażenia zawodowego, a także wyników badań i pozostałej dokumentacji medycznej pracownika lekarz wydaje orzeczenie o rozpoznaniu choroby zawodowej bądź jej braku. Na podstawie wydanego orzeczenia inspektor sanitarny wydaje decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej lub o jej braku. „Od decyzji wydanej przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego przysługuje odwołanie do właściwego państwowego inspektora sanitarnego wyższego stopnia, który jest wskazany w art. 12 ust. 2 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a od decyzji państwowego inspektora sanitarnego wyższego stopnia – skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego (art. 37 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zw. z art. 16 kodeksu postępowania administracyjnego). Jednak nawet po oddaleniu przez sąd administracyjny wniesionej na tę decyzję skargi, sąd powszechny, rozpatrujący sprawę o świadczenie z tytułu choroby zawodowej, nie jest związany decyzją inspektora sanitarnego (uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 29 czerwca 1995 r., II PZP 2/95, OSNAPiUS 1996, nr 4, poz. 57). Powołując się na wcześniejsze orzecznictwo, SN w wyroku z dnia 24 czerwca 2008 r., I PK 295/07, OSNP 2009, nr 21-22, poz. 281, stwierdził, że decyzja Państwowego Inspektora Sanitarnego stwierdzająca chorobę zawodową pracownika nie jest wiążąca w postępowaniu sądowym dotyczącym cywilnoprawnej odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy za skutki tej choroby.” (K. Jaśkowski, E. Maniewska „Komentarz aktualizowany do kodeksu pracy”).