Co do zasady przychody z działalności wykonywanej osobiście (w tym m.in. z umów cywilnoprawnych) podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych według skali podatkowej jako przychody z działalności wykonywanej osobiście. Płatnicy są zobowiązani do naliczenia, pobrania i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy w imieniu podatnika. Ustawodawca przewidział wyjątek od tej zasady w odniesieniu do umów, których wartość nie przekracza 200 zł.

Szczególne zasady opodatkowania dla umów, z których wynagrodzenie nie przekracza kwoty 200 zł zostały określone w art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ten przewiduje opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym w wysokości 12% przychodu uzyskiwanego z działalności wykonywanej osobiście, jeżeli kwota należności określona w umowie zawartej z osobą niebędącą pracownikiem płatnika nie przekracza 200 zł.

Przychody, do których stosuje się omawiane zasady dotyczą tytułów określonych w art. 13 pkt 2 i 5-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Są to:

• przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, przychody z tytułu udziału w badaniach i eksperymentach prowadzonych przez podmioty tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych (art. 13 pkt 2);
• przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7 (art. 13 pkt 5);
• przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9 (art. 13 pkt 6);
• przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych (art. 13 pkt 7);
• przychody otrzymywane przez członków Rady Mediów Narodowych (art. 13 pkt 7a);
• przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:
  • osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,
  • właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora – jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością,
  • przedsiębiorstwa w spadku

z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9 (art. 13 pkt 8);

• przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej – z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7 (art. 13 pkt 9).

Dla dopuszczalności zastosowania 12%-owego zryczałtowanego podatku dochodowego istotne znaczenie ma kwota należności określona w umowie zawartej z osobą niebędącą pracownikiem płatnika. Nie może ona przekraczać 200 zł w ramach jednej umowy. Pogląd ten potwierdził m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 14 lipca 2016 roku, nr ITPB2/4511-489/16/MU. Zgodnie z jego stanowiskiem: „z analizy powyższego przepisu wynika, że dla opodatkowania zryczałtowanym podatkiem dochodowym istotne znaczenie ma kwota wynikająca z umowy (tzn. z danego tytułu prawnego). Nie jest natomiast istotne czy takich przychodów w miesiącu czy też w roku od tego samego płatnika jest więcej, czy nie. Decydująca jest tylko i wyłącznie kwota wynikająca z pojedynczej umowy (pojedynczego tytułu prawnego)”.

Zryczałtowany podatek dochodowy pobierany jest bezpośrednio przez płatnika. Takich przychodów nie uwzględnia się w informacji PIT-11, a wobec tego podatnik nie ma obowiązku obliczenia kwoty należnego podatku oraz wykazania go w zeznaniu rocznym.

Warto pamiętać, że w odniesieniu do omawianych przychodów opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem dochodowym nie znajdują zastosowania ulga dla młodych, ulga na powrót, tzw. zerowy PIT dla pracujących seniorów oraz dla rodzin z co najmniej czworgiem dzieci.