Umowa zlecenia to popularna podstawa świadczenia pracy dodatkowej, dorywczej. Dlatego też często zdarza się, że osoby wykonujące umowy zlecenia posiadają inne tytuły do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Może nim być wykonywanie pozarolniczej działalności gospodarczej. Z jakiego tytułu powinny być w takiej sytuacji odprowadzane składki obowiązkowe?

Ubezpieczony, który prowadzi działalność pozarolniczą podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Ubezpieczenie chorobowe ma dla niego charakter dobrowolny. Co do zasady podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek. Przedsiębiorca może być jednak uprawniony do skorzystania z ulg przewidzianych przez ustawodawcę. Osoby rozpoczynające prowadzenie działalności mogą skorzystać z półrocznej ulgi na start (opłacania wyłącznie składki na ubezpieczenie zdrowotne), a w dalszej kolejności z deklarowania składek ZUS na zasadach preferencyjnych – z podstawy wymiaru wynoszącej 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Ponadto przedsiębiorcy mogą również korzystać z ulgi „Mały ZUS”. Wtedy podstawa wymiaru, a więc i wysokość składek na ubezpieczenia społeczne, jest uzależniona od wysokości przeciętnego miesięcznego przychodu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym. Podstawa wymiaru tych składek nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia i nie wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Podleganie ubezpieczeniom z tytułu zawartej umowy cywilnoprawnej przez przedsiębiorcę będzie uzależnione od wysokości podstawy wymiaru składek z tytułu prowadzonej działalności pozarolniczej.

Osoby wykonujące umowy zlecenia mają obowiązek podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w przypadku, gdy z innych, równolegle trwających tytułów nie są objęci obowiązkowo tymi ubezpieczeniami.

W omawianym przypadku powstanie obowiązek opłacania wyłącznie składek z działalności gospodarczej, jeśli z tego tytułu składki społeczne są opłacane od podstawy wynoszącej co najmniej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, a wartość wynagrodzenia z umowy zlecenia nie przekracza kwoty 60% prognozowanego wynagrodzenia za pracę w danym roku. Istnieje również możliwość dobrowolnego objęcia ubezpieczeniem z tytułu umowy zlecenie, na wniosek zleceniobiorcy. Jeśli przedsiębiorca opłaca składki na podstawowych zasadach, a z tytułu umowy zlecenia osiąga wyższe przychody niż podstawa składek z działalności pozarolniczej, to może wybrać, z którego tytułu będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym.

Jeśli natomiast przedsiębiorca korzysta z ulgi Mały ZUS Plus albo składek preferencyjnych to będzie podlegał ubezpieczeniom z obu tytułów (zarówno z działalności, jak i z umowy zlecenia), o ile wartość wynagrodzenia z umowy zlecenia nie przekracza kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Gdy z tytułu umowy zlecenia ubezpieczony osiąga przychód równy lub wyższy wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, to składki będą opłacane z tytułu, który zaistniał jako pierwszy.

Warto zwrócić uwagę również na sytuację, kiedy umowa zlecenia wykonywana jest w ramach działalności gospodarczej. Wtedy zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych nie wystąpi. Stanie się tak wówczas, gdy przedmiot umowy zlecenia będzie odpowiadał klasyfikacjom prowadzonej działalności. Wówczas przedsiębiorca za wykonaną usługę wystawi rachunek/fakturę, a zawarta umowa nie będzie stanowiła tytułu do ubezpieczeń ani obowiązkowo, ani dobrowolnie.