Od 26 lipca 2023 roku pracownikom przysługują dodatkowe dni urlopu, których nie wlicza się do wymiaru urlopu wypoczynkowego. Są to dwa dni z powodu siły wyższej oraz pięć dni urlopu wypoczynkowego. Warto o nich pamiętać, ponieważ te dni nie przechodzą na kolejny rok, jeśli nie zostaną wykorzystane w danym roku kalendarzowym.

Wprowadzone w ubiegłym roku przepisy przyniosły wiele zmian dotyczących uprawnień rodzicielskich (w tym zwiększony wymiar urlopu rodzicielskiego). W ten sposób do polskiego porządku prawnego implementowane zostały dwie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z dnia 20 czerwca 2019 roku w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej, czyli tak zwana dyrektywa work-life balance oraz dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 roku w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającą dyrektywę Rady 2010/18/EU, czyli dyrektywa rodzicielska. Na skutek nowelizacji kodeksu pracy pracownicy mogą skorzystać z urlopu opiekuńczego oraz urlopu z powodu siły wyższej.

Drugi z nich został uregulowany w art. 148¹ ust. 1 kodeksu pracy. Zgodnie z jego treścią pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni albo 16 godzin z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. W okresie tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia. Przepisy nie przewidują konieczności przedłożenia przez pracownika dokumentów potwierdzających powód jego zwolnienia z pracy i nie dają także pracodawcy prawa ich żądania. Pracownik musi jednak poinformować pracodawcę o przyczynach swojej nieobecności i jej przewidywanej długości.

Natomiast urlop opiekuńczy na podstawie kodeksu pracy przysługuje pracownikowi w ciągu roku kalendarzowego w wymiarze 5 dni, w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych (art. 173¹ § 1 kodeksu pracy). Za członka rodziny w tym zakresie uważa się syna, córkę, matkę, ojca lub małżonka. Urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Wskazane 5 dni urlopu może zostać udzielone łącznie lub w częściach. Pracownik, który chciałby skorzystać z takiego urlopu, będzie musiał złożyć wniosek (papierowo lub elektronicznie) nie później niż 1 dzień przed jego rozpoczęciem. Okres urlopu opiekuńczego wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.