Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ponownie przedstawia plan rozszerzenia uprawnień inspektorów pracy. Miałyby one obejmować przekształcenie istniejących umów cywilnoprawnych (umów zlecenia, umów o dzieło, a także relacji B2B) w umowę o pracę, jeśli okoliczności wykonywania pracy na ich podstawie wypełniają przesłanki stosunku pracy. Ma to służyć walce z nadużyciami i niezasadnym stosowaniem umów cywilnoprawnych.

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Zatrudnienie w opisanych warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu wyżej wskazanych warunków wykonywania pracy. Powyższa regulacja, zawarta w art. 22 § 1 – 1³ kodeksu pracy, jednoznacznie wskazuje, że w razie zajścia określonych okoliczności strony powinny zawrzeć umowę o pracę, podlegającą prawu pracy.

W praktyce bardzo często stosunki pracownicze zastępowane są stosunkami cywilnoprawnymi, nawiązywanymi na podstawie umowy zlecenie albo umowy o dzieło. Oczywiście w ściśle określonych wypadkach znajdują one uzasadnienie, jednak zdarza się również tak, że stosunek łączący strony spełnia wszystkie przesłanki stosunku pracy, a umowa cywilnoprawna zawarta została niezasadnie.

Obecnie, w razie uznania, że zachodzą opisane wyżej okoliczności, inspektor pracy może zasugerować pracodawcy przekształcenie umowy cywilnoprawnej w umowę o pracę albo zwrócić się do sądu pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy. Dopiero orzeczenie sądu stwierdzi istnienie bądź nieistnienie stosunku pracy w określonych okolicznościach. Jednak w orzecznictwie utrzymuje się tendencja do uznawania woli stron za przesłankę decydującą o rodzaju umowy, która je łączy, niezależnie od warunków świadczenia pracy.

Z zapowiedzi wynika, że szczególnie weryfikowane będą sytuacje, gdy strony umowy cywilnoprawnej były uprzednio związane umową o pracę, a zleceniobiorca (wykonawca) osiąga przychody wyłącznie z tytułu tej konkretnej umowy cywilnoprawnej. Inspektor pracy będzie mógł zadecydować o przekształceniu umowy mocą decyzji administracyjnej, od której stronom będzie przysługiwało odwołanie.