Co do zasady umowa zlecenia stanowi obowiązkowy tytuł do ubezpieczeń społecznych, o ile zleceniobiorca nie osiąga z innego obowiązkowego tytułu przychodu w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę. Ubezpieczony, który prowadzi działalność pozarolniczą, podlega z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Ubezpieczenie chorobowe ma dla niego charakter dobrowolny.

O konieczności zgłoszenia zleceniobiorcy prowadzącego jednocześnie działalność gospodarczą do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu umowy zlecenia, obejmującej inny zakres niż przedmiot działalności, zadecyduje wysokość podstawy wymiaru składek w prowadzonej działalności. Jej wysokość jest uzależniona od tego, czy przedsiębiorca korzysta z jakiejkolwiek ulgi w opłacaniu składek, czy też nie. Przez pierwsze 6 miesięcy prowadzenia działalności może korzystać z tak zwanej ulgi na start. W tym okresie nie podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Następnie, przez okres 2 lat, może opłacać składki na ubezpieczenie społeczne na zasadach preferencyjnych, czyli od podstawy wymiaru wynoszącej 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Ponadto przedsiębiorcy mogą również korzystać z ulgi zwanej „Mały ZUS”. Wtedy podstawa wymiaru, a więc i wysokość składek na ubezpieczenia społeczne, jest uzależniona od wysokości przeciętnego miesięcznego przychodu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym. Podstawa wymiaru tych składek nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia i nie wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Jeżeli przedsiębiorca nie jest uprawniony do ulg to opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek.

Zgodnie z przywołaną na początku zasadą, jeżeli przedsiębiorca zapłaci w skali miesiąca ZUS wyliczony z podstawy wymiaru składek równej, bądź wyższej niż minimalne wynagrodzenie, to z tytułu zawartej umowy zlecenia będzie opłacał jedynie składkę na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne. Wówczas może również wybrać tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń. Jeżeli jednak podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będzie niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, to obowiązkowy tytuł do ubezpieczeń będzie stanowić także umowa zlecenia.

Warto ponadto zwrócić uwagę na sytuację, gdy umowa zlecenia będzie wykonywana w ramach prowadzonej działalności pozarolniczej, a więc jej przedmiot będzie mieścił się w rodzajach działalności uwzględnionych we właściwych rejestrach. W takiej sytuacji przedsiębiorca wykonujący jednocześnie umowę zlecenia za wykonaną usługę wystawi rachunek/fakturę, a zawarta umowa nie będzie stanowiła tytułu do ubezpieczeń (ani obowiązkowo, ani dobrowolnie). Jedynym tytułem do ubezpieczeń pozostanie prowadzona działalność.