:quality(80):no_upscale()/trenerzy/ekspert-magdalena-jeziorska.png)
Skopiuj link
Przepisy znajdujące się w rozdziale IIa Kodeksu pracy, tj. Równe traktowanie w zatrudnieniu, tak samo jak prawo wspólnotowe, nie zawierają normy, która bezwzględnie nakazywałaby, aby wszyscy pracownicy zatrudnieni u danego pracodawcy byli równo traktowani. Obie regulacje nie wprowadzają nakazu równego traktowania wszystkich pracowników (również w zakresie wynagradzania za pracę), a jedynie określają kryteria, które nie mogą uzasadniać różnicowania sytuacji zatrudnionych u danego pracodawcy.
Zgodnie z treścią art. 183a § 1 kodeksu pracy pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.
„Z zestawienia art. 183a i 183b k.p. można określić kontratypy dyskryminacji za pomocą okoliczności dopuszczalnego różnicowania sytuacji pracowników niestanowiących dyskryminacji. Użycie pojęcia „kontratyp” jest w tym przypadku adekwatne, ponieważ opisywane niżej wyjątki nie stanowią deliktu, za jaki uważa się akt dyskryminacji, albo wyłączają bezprawność zachowania, przez co nie rodzą odpowiedzialności po stronie pracodawcy. Wyjątki polegają na:
1. obiektywnym działaniu uzasadnionym ze względu na zgodny z prawem cel, który ma być osiągnięty, w połączeniu ze środkami służącymi osiągnięciu tego celu, jakie są właściwe i konieczne (art. 183a § 4 k.p.);
2. zastosowaniu obiektywnych powodów (art. 183b § 1 k.p.);
3. działaniu proporcjonalnym do osiągnięcia zgodnego z prawem celu różnicowania sytuacji pracownika (art. 183b § 2 k.p.), to jest:
– niezatrudnianiu pracownika, jeśli przyczyna lub przyczyny odmowy zatrudnienia są rzeczywistym i decydującym wymaganiem zawodowym stawianym pracownikowi (art. 183b § 2 pkt 1 k.p.),
– wypowiedzeniu warunków zatrudnienia w zakresie wymiaru czasu pracy pracownikowi, jeżeli jest to uzasadnione przyczynami niedotyczącymi pracowników (art. 183b § 2 pkt 2 k.p.),
– różnicowaniu sytuacji prawnej pracownika ze względu na ochronę rodzicielstwa lub niepełnosprawność (art. 183b § 2 pkt 3 k.p.),
– stosowaniu kryterium stażu pracy przy ustalaniu warunków zatrudniania i zwalniania pracowników, co uzasadnia odmienne traktowanie pracowników ze względu na wiek (art. 183b § 2 pkt 4 k.p.) – warunki zatrudniania obejmują zasady wynagradzania i awansowania, prawa i obowiązki oraz dostęp do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych;
4. ograniczeniu dostępu do zatrudnienia ze względu na religię, wyznanie lub światopogląd, jeśli są one rzeczywistym i decydującym wymaganiem zawodowym stawianym pracownikowi przez kościoły lub związki wyznaniowe.” (M. Tomaszewska [w:] Kodeks pracy. Komentarz. Tom I. Art. 1-93, wyd. VI, red. K. W. Baran, Warszawa 2022).
