Rażące naruszenie przepisów prawa przy wypowiadaniu lub rozwiązywaniu stosunku pracy z pracownikiem

Kodeks pracy uznaje za wykroczenie zarówno rażące naruszenie przepisów prawa przy złożeniu pracownikowi wypowiedzenia umowy o pracę, jak również przy rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia.

Rażące naruszenie przepisów przy wypowiadaniu lub rozwiązywania umowy o pracę zagrożone jest karą grzywny od 1000 do 30 000 zł.

Analizując najpowszechniejsze sytuacje, w których pracodawcy może zostać pociągnięty do odpowiedzialności wykroczeniowej wskazać należy na:

• niezachowanie wymogów stawianych wskazanej czynności przez przepisy prawa pracy (np. niewskazanie przyczyny wypowiedzenia przy wypowiedzeniu umowy o pracę na czas nieokreślony, naruszeniu obowiązku konsultacji zamiaru wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony ze związkiem zawodowym, który reprezentuje pracownika),
• złożenie oświadczeniu woli o wypowiedzeniu umowy o pracę określonym kategoriom pracowników, których stosunek pracy podlega szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem (np. kobiet w ciąży lub w okresie urlopu macierzyńskiego, społecznych inspektorów pracy itp.),
• wypowiedzenie umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający pracodawcę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Wykroczenie z art. 281 pkt 3 k.p. zaistnieje w momencie złożenia pracownikowi wypowiedzenia umowy o pracę. Bez znaczenia dla wykroczenia jest wszczęcie przez pracownika postępowania odwoławczego przed sądem pracy. Wykroczeniem może być zarówno złożenie wypowiedzenia definitywnego, jak i zmieniającego. Podkreślić należy, że czynem podlegającym karze jest nie każde, lecz tylko rażące naruszenie przepisów o wypowiadaniu umów o pracę. Aby uznać naruszenie przepisów prawa pracy za rażące, musi być ono negatywnie oceniane nie tylko przez pracownika, któremu złożono takie oświadczenie woli, ale również przez inne osoby.

Drugim typem wykroczenia określonym w art. 281 pkt 3 k.p. jest rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia z rażącym naruszeniem przepisów prawa pracy. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę dopuszczalne jest tylko w kilku przypadkach wskazanych w art. 52 i 53 k.p.:

• ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
• popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
• zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
• niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby trwającej dłużej niż 3 miesiące, gdy pracownik jest zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy lub dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące, gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową.
• w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż niezdolność pracownika do pracy z powodu choroby trwającej dłużej niż 1 miesiąc.

Przepisy prawa pracy formułują również pewne wymogi proceduralne, których spełnienie jest warunkiem zgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę.

Do najistotniejszych należy zaliczyć:

• Nadanie oświadczeniu woli odpowiedniej formy tzn. złożenie oświadczenia w formie pisemnej, wskazanie przyczyny rozwiązania umowy o pracę, zawarcie w oświadczeniu pouczenia o prawie odwołania się do sądu pracy,
• Uzyskanie wymaganej przepisami prawa odpowiedniej opinii lub zgody. Na przykład pracodawca podejmując decyzję w sprawie rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia powinien zasięgnąć opinii reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej, którą zawiadamia o przyczynie uzasadniającej rozwiązanie umowy. W razie zastrzeżeń zakładowa organizacja związkowa wyraża swoją opinię niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni.
• Złożenie oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia w odpowiednim terminie. W przypadku rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn zawinionych przez pracownika złożenie oświadczenia woli nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy. W przypadku rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez pracownika nie może nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności.

Naruszenie przepisów prawa pracy przy rozwiązaniu umowy o pracę może dotyczyć jego strony materialnej (tzn. istnienie przyczyny dla zastosowania takiego trybu rozwiązania umowy o pracę) lub strony formalnej (tzn. zachowaniu wymogów stawianych przez przepisy prawa w odniesieniu do formy oświadczenia pracodawcy, jak i jego trybu). Nie każda jednak sytuacja, w której następuje zasądzenie na rzecz pracownika odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia powoduje uznanie rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia za naruszające przepisy prawa w sposób rażący.

Przez rażące naruszenie przepisów prawa pracy, o jakim mowa w art. 281 pkt 3 k.p., należy rozumieć jedynie sytuację, w której bezprawność rozwiązania stosunku pracy jest jaskrawa, oczywista dla każdego, a przez to budząca oburzenie społeczne. Nie każde zatem naruszenie przez pracodawcę lub działającego w jego imieniu przepisów art. 32 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, gwarantujących ochronę stosunku pracy działaczy związków zawodowych, stanowi rażące naruszenie prawa pracy w rozumieniu w art. 281 pkt 3 k.p. (wyrok SN z 6 lutego 2003 r., sygn. akt III KKN 513/00).

Nie każde naruszenie przez pracodawcę lub działającego w jego imieniu, przepisów art. 32 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, gwarantujących ochronę stosunku pracy działaczy związków zawodowych, stanowi rażące naruszenie prawa pracy w rozumieniu w art. 281 pkt 3 k.p.

W szczególności nie zawsze stanowi takie naruszenie, rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, gdy zaistniały ku temu określone w kodeksie pracy przyczyny, a nie dochowano jedynie wymaganej procedury rozwiązania (wyrok SN z 6 lutego 2003 r., sygn. akt III KKN 513/00).

Zapraszamy Państwa do zapoznania się z naszą aktualną propozycją szkoleniową.

Szczególnie mocno zachęcamy do szkoleń związanych z najnowszymi zmianami w prawie pracy, bezpośrednio dotyczących utrudnień oraz nowych wymagań w zakresie PRZEPISÓW BHP.