Skopiuj link
Dla określenia zakresu uprawnień pracowniczych związanych ze zdobywaniem lub uzupełnianiem wiedzy i umiejętności przez pracownika (podnoszenie kwalifikacji) kluczowe znaczenie ma ustalenie, że podnoszenie kwalifikacji odbywa się z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. W tym pierwszym przypadku mowa o decyzji (poleceniu) pracodawcy, natomiast podnoszenie kwalifikacji za zgodą pracodawcy dotyczy stanu faktycznego, w którym inicjatywa spoczywała po stronie pracownika.
Kwalifikacja stanów faktycznych, w których podnoszenie kwalifikacji realizowane jest z inicjatywy pracodawcy, nie będzie w praktyce problematyczna. Zazwyczaj wola pracodawcy w takiej sytuacji zostanie wyrażona w umowie szkoleniowej, bądź – jeśli strony jej nie zawarły – w poleceniu pracodawcy.
Druga sytuacja, a mianowicie podnoszenie kwalifikacji wyłącznie za zgodą pracodawcy nie będzie już w praktyce tak łatwe do zdefiniowania. W nowych przepisach nie znajdziemy przede wszystkim precyzyjnej definicji pojęcia „za zgodą pracodawcy”. Zatem, odpowiednio stosując art. 300 Kodeksu pracy, powinniśmy się odwołać do przepisów prawa cywilnego. I tak zgodnie z art. 60 Kodeksu cywilnego wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. W tym kontekście należy więc zaznaczyć, że pracownik może podnosić kwalifikacje zawodowe za zgodą pracodawcy również w sytuacji, gdy zgoda pracodawcy została wyrażona nie poprzez oczywiste postanowienie umowy szkoleniowej, ale również poprzez jego inne zachowanie wobec pracownika.
Jak wynika z komunikatu opublikowanego na stronie internetowej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej „w świetle art. 60 k.c. w związku z art. 300 k.p. – udzielenie pracownikowi przez pracodawcę świadczenia należnego pracownikom podnoszącym kwalifikacje zawodowe (np. udzielenie urlopu szkoleniowego) lub przyznanie świadczenia fakultatywnego (np. pokrycie opłat za przejazd), może być ocenione, jako faktyczne wyrażenie przez pracodawcę zgody na podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracownika”. O ile przykłady podane w komunikacie MPiPS nie budzą wątpliwości, lecz wręcz są przejaskrawione, o tyle w praktyce najczęstszym zachowaniem, które może wykazać zgodę pracodawcy na podnoszenie kwalifikacji przez pracownika będzie zwolnienie z części bądź całości dnia pracy, na czas udziału w obowiązkowych zajęciach (dodajmy, że z zachowaniem prawa do wynagrodzenia). A takich sytuacji w praktyce jest najwięcej. Stosowanie nowej regulacji będzie prawdopodobnie więc powodowało powstawanie sytuacji spornych.
Ze stanowiska zaprezentowanego przez MPiPS wynika również, że decyzja pracodawcy w sprawie podnoszenia kwalifikacji zawodowych ma znaczenie nadrzędne i powinna „poprzedzać korzystanie przez pracownika z obligatoryjnych świadczeń z tym związanych oraz ewentualne przyznanie mu przez pracodawcę świadczeń fakultatywnych”. Analizując przepisy Kodeksu pracy trudno jednak wprowadzić tak jednoznaczny wniosek o uprzedniości zgody pracodawcy na podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracownika.
Niewątpliwie skutki prawne w postaci nabycia przez pracownika podnoszącego kwalifikacje prawa do niezbywalnych świadczeń wynikających z Kodeksu pracy wystąpią również w przypadku gdy pracownik kształcący się we własnym zakresie ujawni to pracodawcy w trakcie nauki i dopiero w tym momencie uzyska zgodę (choćby dorozumianą) pracodawcy. „Po wyrażeniu takiej zgody, pracownik będzie kontynuował naukę, traktowaną jednak już jako podnoszenie kwalifikacji zawodowych na podstawie Kodeksu pracy, ze wszystkimi tego konsekwencjami (a więc z prawem do zwolnień z całości lub części dnia pracy na udział w obowiązkowych zajęciach, czy też prawem do urlopu szkoleniowego)”. Taki kształt nowych przepisów, w których zgoda pracodawcy może zostać wyrażona właściwie dowolnym momencie (oczywiście w trakcie podnoszenia kwalifikacji), sprzyjać będzie w praktyce powstawaniu sytuacji spornych i konfliktogennych.
