Obowiązek zapewnienia niedzieli wolnej od pracy raz na cztery tygodnie

Praca w niedziele

Najistotniejszym aktem prawnym regulującym kwestię związaną z pracą w niedzielę jest niewątpliwie kodeks pracy. W art. 151¹⁰ kodeksu pracy ustawodawca określił okoliczności dopuszczające pracę w niedzielę, takie jak np. konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, praca zmianowa czy też niezbędne remonty. Jest to wyliczenie enumeratywne.

W świetle art. 151¹² kodeksu pracy pracownik pracujący w niedziele powinien korzystać co najmniej raz na 4 tygodnie z niedzieli wolnej od pracy. Przedmiotowa regulacja nie dotyczy oczywiście pracowników zatrudnionych w weekendowo-świątecznym systemie czasu pracy.

Według GIP…

W jednym ze swoich stanowisk Główny Inspektorat Pracy wypowiedział się na temat konieczności zapewnienia raz na cztery tygodnie niedzieli wolnej od pracy. Wątpliwość powstała w związku z faktem, iż co do zasady przedziałem czasowym, w którym bilansujemy pracę pracownika, jest okres rozliczeniowy. Czy w związku z tym również i obowiązek zagwarantowania raz na cztery tygodnie niedzieli wolnej od pracy jest powiązany z okresem rozliczeniowym?

Ze stanowiska GIP dowiadujemy się, iż dopuszczalnym jest przyjęcie takiej interpretacji art. 151¹² kodeksu pracy, w której proces udzielania pracownikowi wolnej niedzieli jest niezależny od okresów rozliczeniowych i w zasadzie powinien być odnoszony do układu tygodni w roku kalendarzowym. Kodeks pracy nie wskazuje rozpoczęcia czterotygodniowego okresu, w jakim ma przypadać wolna niedziela, dlatego też – zdaniem GIP – pracodawca wywiąże się z tego wymogu, jeśli w każdym dowolnie wybranym czterotygodniowym okresie będzie przypadać co najmniej jedna niedziela wolna od pracy.

Czy zaplanowanie/udzielenie pracownikowi urlopu wypoczynkowego w „czwartą” niedzielę będzie wypełnieniem dyspozycji z art. 15112 kodeksu pracy?

Warto się jeszcze zastanowić, co oznacza użyty w omawianym przepisie zwrot „zapewnić niedzielę wolną od pracy”. Czy celem ustawodawcy było nieświadczenie przez pracownika pracy wynikające z jakiejkolwiek przyczyny, czy też ma to być całkowicie wolna niedziela od pracy?

W świetle art. 154² § 1 kodeksu pracy urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
w wymiarze godzinowym odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu.

Mając na uwadze powyższą zasadę należy stwierdzić, iż zaplanowanie urlopu wypoczynkowego na „czwartą” niedzielę de facto oznaczałoby, iż pierwotnie był to dla pracownika dzień pracy. Pozostawałoby to w sprzeczności z celowościową interpretacją przepisu art. 151¹² kodeksu pracy, jak również z zakazem planowania pracy z naruszeniem sztywnych parametrów czasu pracy.

Także udzielenie urlopu wypoczynkowego w „czwartą” niedzielę świadczyłoby o tym, iż dzień ten został uznany pierwotnie za dzień pracy.