Wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych przez osobę niepełnosprawną

Pojęcie godzin nadliczbowych

Zgodnie z kodeksową definicją (art. 151 § 1 kodeksu pracy) praca w godzinach nadliczbowych to praca:
 

• wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także
• wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.

Przez normę czasu pracy należy rozumieć maksymalną liczbę godzin do przepracowania zgodnie z obowiązującymi pracownika przepisami prawa pracy. Wymiar czasu pracy natomiast to konkretna liczba godzin do przepracowania w skali dnia, tygodnia czy też okresu rozliczeniowego.

Podstawową normą czasu pracy jest 8 godzin (art. 129 kodeksu pracy), natomiast z dobowym wymiarem czasu pracy spotkamy się w przypadku takich systemów czasu pracy jak równoważny, weekendowy czy też skrócony tydzień pracy.

Ograniczenia wynikające z ustawy o zatrudnianiu i rehabilitacji

Kwestie związane z czasem pracy osób niepełnosprawnych wynikają z ustawy z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

W świetle art. 15 ustawy czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. W przypadku osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności jej czas pracy nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.

Możliwość wykonywania pracy w nadgodzinach przez osoby niepełnosprawne

Wobec pracowników zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności jako zasadę ustawodawca ustanowił więc zakaz pracy w godzinach nadliczbowych. W kolejnym z przepisów (art. 16 ustawy) jednak nieco złagodził to ograniczenie. A mianowicie, przepisów zakazujących pracy nadliczbowej nie stosuje się dwóch przypadkach:
 

• do osób zatrudnionych przy pilnowaniu
• gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.

Podsumowując…

W związku z faktem, iż dla pracownika niepełnosprawnego zaliczonego do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności normy czasu pracy przewidziane w art. 15 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (7 godzin na dobę oraz 35 godzin tygodniowo) są sztywne, każda modyfikacja godzin wymaga procedury z art. 16 tejże ustawy. Oznacza to, iż w przypadku potrzeby zatrudniania takich pracowników np. w równoważnym systemie czasu pracy (z wydłużeniem dobowego wymiaru do 12 godzin) pracodawca musi posiadać stosowną zgodę lekarza. Nie będą to jednak godziny nadliczbowe, ponieważ modyfikacja wynika ze stosowanego systemu czasu pracy, a nie z okoliczności przewidzianych w art. 151 kodeksu pracy.

W sytuacji, w której niepełnosprawny będzie faktycznie wykonywał pracę w godzinach nadliczbowych, musimy pamiętać o tym, iż wykonywanie pracy ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy oznacza, iż punktem odniesienia jest 7 godzin na dobę, nie zaś 8 godzin na dobę. Rekompensata pracy nadliczbowej odbywa się na zasadach ogólnych.