Skopiuj link
Czas pracy
Zgodnie z definicją wynikającą z art. 128 § 1 kodeksu pracy czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Jest to więc co do zasady swoista aktywność zatrudnionego w pracy. Dyspozycyjność oznacza również gotowość formalną i faktyczną pracownika do pracy. Pierwsza z wymienionych oznacza między innymi zdolność zdrowotną do świadczenia pracy. Dlatego też ustawodawca przewidział obowiązek ujęcia w ramach czasu pracy tego okresu braku aktywności zawodowej (art. 229 kodeksu pracy).
Regulacje dotyczące badań lekarskich / lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami
Zgodnie z art. 229 § 3 kodeksu pracy okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Należy także podkreślić, iż w razie wystąpienia sytuacji, w której pracownik musi udać się na badania do innej miejscowości, przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 27.06.1997 r. o służbie medycyny pracy badania wstępne, okresowe i kontrolne pracowników oraz inne świadczenia zdrowotne są wykonywane na podstawie pisemnej umowy zawartej przez podmiot obowiązany do ich zapewnienia z podstawową jednostką służby medycyny pracy. Taka umowa powinna zawierać m.in. warunki i sposób udzielania świadczeń zdrowotnych, a w szczególności: sposób rejestracji osób objętych umową, organizację udzielania świadczeń, tryb przekazywania zaświadczeń lekarskich o zdolności do pracy bądź nauki oraz sposób podania tych informacji do wiadomości zainteresowanych.
„Zaplanowanie” badania lekarskiego
Ze względu na różnorodność oraz czas trwania poszczególnych koniecznych badań profilaktycznych, występowanie rożnych rozkładów czasu pracy, a także niejednolitych godzin funkcjonowania podstawowej jednostki służby medycyny pracy (lekarza / lekarzy, który przeprowadzi badanie) trudno jest udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Warto jednak pamiętać o kilku elementach.
Zasadą jest, aby badania były przeprowadzone w czasie pracy pracownika. Oznacza to, iż tylko przyczyny obiektywne mogą spowodować konieczność poddania się badaniom przez pracownika poza jego rozkładem czasu pracy. Powyższą zasadę odnajdujemy w określeniu ustawodawcy „w miarę możliwości”. Wydaje się, iż obiektywną okolicznością, która mogłaby wyjąć czas badań poza czas pracy byłyby na przykład godziny i dni przyjęć konkretnych specjalistów w ramach badań profilaktycznych (vide: wyrok SN z 10.05.2000 r., I PKN 642/99).
Zasady współpracy i organizacja przyjęć pracowników powinna wynikać ze wspomnianej powyżej umowy między pracodawcą a podstawową jednostką służby medycyny pracy.
Odpowiedź
W swoim pytaniu nie wskazała Pani konkretnych powodów, dla których pracodawca mógłby Panią ewentualnie zmusić do przeprowadzenia badań lekarskich przed rozpoczęciem przez Panią pracy na II zmianę. Jeśli takie polecenie otrzymałaby Pani w związku z organizacją udzielania świadczeń (godziny przyjęć lekarzy) i nie byłoby innej obiektywnej możliwości przeprowadzenia badania w godzinach Pani rozkładu (14.00-22.00), wówczas obowiązywałby Panią art. 100 kodeksu pracy czyli konieczność podporządkowania się poleceniu. Odmiennie byłoby w sytuacji, w której pracodawca celowo zaplanował Pani pracę na drugą zmianę mając świadomość, iż organizacja udzielania świadczeń uniemożliwia przeprowadzenie badania w Pani godzinach rozkładowych.
