Umowa na zastępstwo towarzysząca umowie o prace na tożsame rodzajowo stanowisko pracy

Za utrwalone w orzecznictwie należy uznać stanowisko, zgodnie z którym z tym samym pracodawcą, w zakresie wykonywania pracy tego samego rodzaju, pracownik może pozostawać tylko w jednym stosunku pracy (por. wyr. SN z 13.03.1997 r., I PKN 43/97, OSNP 1997/24/494).

W przypadku, gdy na podstawie dodatkowej umowy o pracę świadczona jest praca, która jest adekwatna rodzajowo do pracy wykonywanej na podstawie istniejącej już umowy o pracę, uzasadniony jest zarzut, że zawarcie dodatkowej umowy służy obejściu przepisów o czasie pracy, w tym regulacji dotyczącej rozliczania pracy nadliczbowej (por. wyrok SN z 8.01.1981 r., II URN 186/80, LEX nr 1288098). Nie ma przy tym znaczenia rodzaj dodatkowej umowy o pracę, tzn. czy jest ona umową bezterminową, czy też terminową.

 W praktyce zdarza się, że w roli dodatkowej umowy o pracę występuje tzw. umowa o pracę na zastępstwo (zob. art. 25 § 1 zdanie 2 KP). Na jej podstawie pracodawca powierza jednemu ze swych pracowników pracę na stanowisku zajmowanym przez innego członka załogi, którego nieobecność spowodowana została przyczyną mającą charakter usprawiedliwionej nieobecności, np. chorobą, urlopem bezpłatnym lub korzystaniem z uprawnień związanych z rodzicielstwem. Tego typu rozwiązanie nie budzi zastrzeżeń, jeżeli zastępowany pracownik świadczy pracę na odmiennym rodzajowo stanowisku pracy w porównaniu do pracownika, który go zastępuje.

Przykładowo, pracownica działu kadr poza pracą na swoim stanowisku może z powodzeniem zastępować w oparciu o dodatkową umowę o pracę nieobecnego pracownika działu transportu, księgowości, czy zaopatrzenia.

Jeżeli jednak pracownik zastępowany i jego zastępca pracują na stanowiskach o tożsamej specyfice wykonywanych zadań tego typu rozwiązanie należy uznać za niedopuszczalne.