Uprawnienia pracownika wychowującego dziecko w wieku do lat 4

Możliwość wydłużenia dobowej normy czasu pracy ponad ósmą godzinę została przewidziana w ramach następujących systemów czasu pracy:

– równoważny system czas pracy (art. 135-138 KP),

– system skróconego tygodnia pracy (art. 143 KP),

– system pracy weekendowej (art. 144 KP).

W myśl art. 148 pkt 3 KP, jeżeli w którymś z tych systemów jest zatrudniony pracownik opiekujący się dzieckiem, które jeszcze nie ukończyło 4-tego roku życia, wówczas możliwość powierzenia mu pracy ponad ósmą godzinę wymaga jego zgody. Ustalony w ten sposób zakaz zatrudniania uprawnionego pracownika dłużej niż przez 8 godzin na dobę ma charakter względny, gdyż może zostać uchylony za zgodą pracownika.

Ewentualne zmniejszenie wymiaru czasu pracy, które może być następstwem niewyrażenia przez pracownika przedmiotowej zgody nie wpływa na należne mu wynagrodzenie za pracę. Analizowany przepis gwarantuje mu bowiem jego zachowanie w niezmienionej wysokości.

Drugi z przywołanych przepisów, tj. art. 178 § 2 KP ustanawia zakaz zatrudniania pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia:

– w godzinach nadliczbowych,

– w porze nocnej,

– w systemie przerywanego czasu pracy (art. 139 KP),

oraz

– delegowania go poza stałe miejsce pracy.

Również i ten zakaz ma charakter względny. Jego uchylenie jest uzależnione od woli pracownika. Podejmując decyzję o uchyleniu zakazu może on zdecydować o zakresie ograniczeń, które godzi się w ten sposób uchylić. Przykładowo może więc postanowić, że godzi się na pracę w godzinach nocnych, przy jednoczesnym utrzymaniu zakazu w zakresie delegowania poza stałe miejsce pracy, świadczenia pracy w godzinach nadliczbowych oraz w systemie przerywanego czasu pracy.

W przypadku, gdy oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z każdego z omawianych uprawnień może korzystać tylko jedno z nich (zob. art. 189¹ KP) . Mogą oni zadecydować, że z obydwu tych uprawnień skorzysta tylko jedno z nich bądź też, że jedno z nich skorzysta z uprawnienia określonego w art. 148 pkt 3 KP, drugie zaś z uprawnienia określonego w art. 178 § 2 KP. Swoją decyzję w tym zakresie każde z nich powinno przedstawić swojemu pracodawcy w formie oświadczenia.

Oświadczenie pracownika o zamiarze lub o braku zamiaru korzystania z omawianych uprawnień powinno być przechowywane w części „B” akt osobowych pracownika (zob. § 6 ust. 2 pkt 2c rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28.01.1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz. U. Nr 62, poz. 286 ze zm.)).