Obniżenie wymiaru etatu zamiast urlopu wychowawczego a ochrona przed zwolnieniem

Zgodnie z art. 186⁷ kodeksu pracy (dalej: KP), pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy (etatu) do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy (czyli ≥ ½ etatu) w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu (tj. do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia). Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

Prawo obniżenia wymiaru etatu jest alternatywą w stosunku do urlopu wychowawczego wykorzystywanego w naturze, stąd też z prawa tego może skorzystać wyłącznie pracownik uprawniony do korzystania z urlopu wychowawczego. Do urlopu wychowawczego uprawniony jest natomiast rodzic lub prawny opiekun dziecka będący pracownikiem, posiadającym co najmniej 6-miesięczny staż pracy. Wspomniany staż jest tzw. ogólnym stażem pracy. Na jego poczet zaliczeniu podlegają wszystkie okresy zatrudnienia w charakterze pracownika wypracowane w całej karierze zawodowej, u różnych pracodawców, bez względu na występujące pomiędzy nimi  przerwy.

Podobnie jak wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego, również wniosek o obniżenie wymiaru etatu w trybie art. 186⁷ KP jest dla pracodawcy wiążący. Należy go złożyć na 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy.

Obniżenie wymiaru etatu w omawianym trybie sprawia, że pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia wniosku o obniżenie etatu do dnia powrotu do nieobniżonego etatu, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy (zob. art. 186⁸ § 1 KP). Pracownik może zawnioskować o obniżenie wymiaru etatu np. na 2 lata, przy czym jedynie przez rok korzystał będzie z ochrony przed zwolnieniem w trybie wypowiedzenia. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę w tym okresie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 52 KP).

Z omawianego uprawnienia i wynikającej z niego szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy w tym samym czasie może korzystać tylko jedno z rodziców/opiekunów dziecka, na co jednoznacznie wskazuje art. 189¹ KP. Rodzice/opiekunowie dziecka powinni zatem uzgodnić między sobą, które z nich będzie korzystać z omawianego uprawnienia, składając swym pracodawcom odpowiedni wniosek w tym zakresie.

Odnosząc powyższe do przypadku przedstawionego w zapytaniu należy stwierdzić, że jeżeli z wnioskiem o obniżenie wymiaru etatu wystąpi Czytelniczka to Jej małżonek wracający z urlopu rodzicielskiego z uprawnienia tego w tym samym czasie nie będzie już mógł skorzystać.

Nic natomiast nie stoi na przeszkodzie, aby uprawnieniem tym oboje małżonkowie się podzielili, np. przez pierwsze dwa miesiące z obniżonego wymiaru etatu z prawem do ochrony przed zwolnieniem za wypowiedzeniem korzystała będzie Czytelniczka, po czym Jej małżonek przez kolejnych 10 miesięcy, czyli do wypełnienia łącznego 12-miesięcznego okresu ochronnego.