Jakie wymogi musi spełniać napój wzbogacony w sole mineralne i witaminy?

Na podstawie art. 232 kodeksu pracy, pracodawca jest zobligowany do nieodpłatnego zapewnienia pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych odpowiednich posiłków i napojów, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Szczegółowe kwestie związane z realizacją tego obowiązku określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28.05.1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. Nr 60, poz. 279).

Zgodnie z § 4 ust. 2 rozporządzenia, pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom świadczącym pracę w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25o C, napoje wzbogacone w sole mineralne i witaminy. Obowiązek ten jest niezależny od obowiązku zapewnienia wszystkim pracownikom wody zdatnej do picia lub innych napojów (zob. § 112 rozporządzenia z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zm.)).

Rozporządzenie w sposób precyzyjny określa wymagania, jakim ma odpowiadać posiłek profilaktyczny pod względem zawartości węglowodanów (ok. 50-55%), tłuszczów (ok. 30-35%) i białek (ok. 15%), a także wartości kalorycznej (ok. 1.000 kcal) (zob. § 2 ust. 1 rozporządzenia). Analogicznej regulacji w odniesieniu do napojów profilaktycznych brak. Przepisy stwierdzają jedynie, że mają być one wzbogacone w sole mineralne i witaminy, nie określając  przy tym dokładnie ich zawartości.

Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej, czy też Główny Inspektorat Pracy nie wydały dotychczas w tej sprawie oficjalnego stanowiska, które można byłoby w tym miejscu przywołać. Zagadnienia tego nie rozstrzygał do tej pory również Sąd Najwyższy.

Próbę rozstrzygnięcia tego problemu podejmują od lat przedstawiciele doktryny. W pierwszej kolejności kwestionują oni obiegową opinię, że wymóg zapewnienia napojów wzbogaconych w sole mineralne i witaminy może zostać spełniony przez dostarczenie pracownikom wody poddanej procesowi nasączania CO2, czy też tzw. wody źródlanej. W przypadku prac wykonywanych w wysokiej temperaturze do spełnienia omawianego obowiązku niewystarczającym jest również dostarczenie dowolnej wody mineralnej.

Woda mineralna dostarczana pracownikom świadczącym pracę w warunkach gorącego mikroklimatu powinna posiadać odpowiedni skład biopierwiastków pozwalających na zapewnienie równowagi elektrolitowej organizmu człowieka. Najistotniejszą rolę w tym zakresie odgrywa magnez, wapń i chlorek sodu.

W literaturze tematu wskazuje się, że dostarczana omawianym pracownikom woda powinna zawierać:

• magnez w ilości >100 mg/l
• wapń w ilości 800-1.200 ml/l
• chlorek sodu w ilości 500-1.000 mg/l (por. Światosław Ziemlański, Rola równowagi wodno-mineralnej w organizmie, Agro Przemysł, Numer specjalny, lato 2006).

 W wodzie tej powinny znaleźć się również witaminy z grupy B i C.

Obecnie w sprzedaży dostępne są gotowe napoje profilaktyczne o prawidłowo dobranych proporcjach wspomnianych biopierwiastków i witamin.