Skopiuj link
W prawie cywilnym obowiązuje zasada, iż nie nazwa umowy, lecz jej treść decyduje o charakterze stosunku prawnego. Jeżeli zatem umowa, mimo że została nazwana umową o dzieło, posiada cechy umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, o której mowa w art. 750 k.c., należy uznać ją za umowę zlecenia lub umowę o świadczenie usług. Jedynie w przypadkach wątpliwych, w których na podstawie treści umowy nie można ustalić rzeczywistej woli stron, znaczenie ma jej nazwa.
Różnice pomiędzy umową o dzieło a umową zlecenia
Stosowne o dyspozycji art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Z ustawowej definicji umowy o dzieło wynika, iż jest to umowa rezultatu. Istotne jest zatem osiągnięcie określonego skutku, bez względu na rodzaj i intensywność świadczonej w tym celu pracy oraz jej staranność.
Umowa o dzieło wymaga osiągnięcia w przyszłości przez przyjmującego zamówienie konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Musi on być z góry przewidziany i określony, np. poprzez użycie obiektywnych jednostek metrycznych, przez zestawienie z istniejącym wzorem, z wykorzystaniem planów, rysunków czy też przez opis. Dzieło musi zatem istnieć w postaci postrzegalnej, pozwalającej nie tylko odróżnić je od innych przedmiotów, ale i uchwycić istotę osiągniętego rezultatu. W związku z tym przyjmujący zamówienie odpowiada za nieosiągnięcie określonego rezultatu a nie za brak należytej staranności (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2013 roku, III UK 402/2012; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2011 roku, II UK 315/10; wyrok Sądu Okręgowego w Ostrołęce z dnia 20 grudnia 2013 r., III U 1560/13).
Natomiast umowa zlecenia jest umową starannego działania polegającą na podejmowaniu starań zmierzających do osiągnięcia danego wyniku. Potwierdza to dyspozycja art. 734 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Poprzez odesłanie w art. 750 k.c. przepisy o umowie zlecenia stosuje się do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane przepisami odrębnymi.
Umowę zlecania oraz umowę o świadczenie usług, do której na podstawie art. 750 k.c. zastosowanie mają przepisy o umowie zlecenia, odróżnia od umowy o dzieło to, że jej przedmiotem jest dokonanie określonej czynności faktycznej (usługi) a nie wynik tej czynności. Cechą charakterystyczną tych umów jest bowiem wykonanie określonej czynności, na którą składa się szereg powtarzających się czynności, i to bez względu na to, jaki rezultat czynność ta przyniesie.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 listopada 2000 roku wskazał, iż kryterium odróżnienia umowy o dzieło od umowy zlecenia lub o świadczenie usług stanowi, poza celem umowy możliwość poddania umówionego rezultatu (dzieła) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 listopada 2000 roku, IV CKN 152/00).
Przekształcenie przez ZUS umowy o dzieło w umowę zlecenia
Ustalając kwestię podlegania ubezpieczeniom społecznym ZUS ma prawo skontrolować charakter stosunku prawnego łączącego strony umowy cywilnoprawnej. Kontrola obejmuje nie tylko ważność zawartej umowy, ale również charakter wykonywanej pracy. W przypadku stwierdzenia, iż zamiast umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, o której mowa w art. 750 k.c., została zawarta umowa o dzieło, zakwalifikuje ją zgodnie z jej rzeczywistym charakterem. Wiąże się to z koniecznością wstecznego zgłoszenia zleceniobiorcy lub usługobiorcy do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz opłacenia zaległych składek ZUS wraz z odsetkami za zwłokę, jak również złożenia dokumentów rozliczeniowe za każdy miesiąc wykonywania zlecenia lub świadczenia usługi.
