Opis wykroczeń, które ściga PIP

Zawarcie umowy cywilnoprawnej w warunkach, w których powinna zostać zawarta umowa o pracę

Zgodnie z art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Cytowany przepis określa warunki, w jakich powinna zostać zawarta umowa o pracę. W przypadku zaistnienia tych warunków zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika.

Art. 281 pkt 1 k.p. obejmuje swoim zakresem zarówno przypadki celowego zawierania umów cywilnoprawnych w miejsce stosunku pracy, jak i przypadki, w których strony błędnie zakwalifikują dany stosunek prawny i zamiast umowy o pracę zawrą umowę cywilnoprawną.

Niepoinformowanie PIP o zawarciu umowy o pracę, o której mowa w art. 25¹ § 4 pkt 4 k.p., wraz ze wskazaniem przyczyn zawarcia takiej umowy, w terminie 5 dni roboczych od dnia jej zawarcia

Wykroczenie z art. 281 pkt 1a k.p. zostało wprowadzone do Kodeksu pracy ustawą z dnia 25 czerwca 2015 roku o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1220).

Przedmiotowe wykroczenie penalizuje zachowania polegające na niezawiadomieniu PIP, w formie pisemnej lub elektronicznej, o zawarciu umowy o pracę, o której mowa art. 25¹ § 4 pkt 4 k.p., wraz ze wskazaniem przyczyny zawarcia takiej umowy, w terminie 5 dni roboczych od dnia zawarcia umowy. Chodzi o umowę zawartą z odstąpieniem od limitów w zawieraniu umów na czas określony z uwagi na obiektywne przyczyny leżące po stronie pracodawcy, jeżeli jej zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.

Obowiązek zawiadomienia PIP o zawarciu umowy w warunkach określonych w art. 25¹ § 4 pkt 4 k.p. oraz forma i termin zawiadomienia wynika z art. 25¹ § 5 k.p.

Niepotwierdzenie na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę

Przepisy prawa wymagają, aby umowa o pracę została zawarta na piśmie. Niezachowanie formy pisemnej umowy o pracę nie rodzi skutku w postaci nieważności umowy. W takim przypadku, zgodnie z art. 29 § 2 zd. 2 k.p., pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy potwierdza pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków. Niedopełnienie obowiązku potwierdzenia umowy o pracę skutkuje odpowiedzialnością pracodawcy.

Przedmiotowe wykroczenie może zostać popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie.

Niewypłacenie w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika

Przedmiotowe wykroczenie obejmuje zarówno niewypłacenie w całości, jak i w części należnego pracownikowi wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia. Wykroczeniem będzie także niewypłacanie wynagrodzenia lub jego części członkowi rodziny pracownika, jeżeli jest do niego uprawniony.

Przesłanką wykroczenia z art. 282 § 1 pkt 1 k.p. jest zaistnienie po stronie pracodawcy winy. W związku z czym, aby stwierdzić jego zaistnienie, konieczne jest ustalenie, iż nie zachodziły okoliczności wyłączające winę pracodawcy. Taką okolicznością są m.in. problemy finansowe zakładu pracy uniemożliwiające wypłatę należnego pracownikom wynagrodzenia.

Przepis odnosi się do wypłaty świadczeń pieniężnych i nie ma zastosowania do świadczeń rzeczowych.

Nieudzielenie przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniżenie wymiaru tego urlopu

Wykroczenie z art. 282 § 1 pkt 2 k.p. stanowi wyłącznie nieudzielenie urlopu wypoczynkowego, zarówno w całości, jak i w części. Jego zakresem nie jest objęte nieudzielenie urlopu bezpłatnego, urlopu okolicznościowego lub urlopów związanych z rodzicielstwem.

Wykroczeniem jest zarówno nieudzielenie urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył on do niego prawo, jak i w terminie ustalonym w planie urlopów. Nie stanowi natomiast wykroczenia odwołanie pracownika z urlopu, nawet bezpodstawne, jeżeli pozostała część urlopu została pracownikowi udzielona po ustaniu przyczyn odwołania.

Wykroczenie polegające na bezpodstawnym obniżeniu wymiaru urlopu wypoczynkowego zachodzi wówczas, gdy niższy wymiar nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach prawa pracy. W praktyce sprowadza się do błędnego obliczenia wymiaru należnego pracownikowi urlopu i naruszenia przez to przepisów art. 154, 154¹, 155 k.p.

Radca Prawny

Dominika Zarzycka-Dudek

[email protected]