Świadczenia pieniężne przysługujące pracownikowi za pełnienie dyżuru

Tak ustawodawca definiuje dyżur w art. 151⁵ § 5 kodeksu pracy. Mieści się on w zakresie obowiązków pracowniczych. Tym samym pracownik nie może odmówić odbywania dyżuru, do którego zobowiązał go pracodawca. Trzeba pamiętać, że dyżur musi obejmować uzgodniony w umowie o pracę rodzaj pracy i być pełniony poza normalnymi godzinami pracy pracownika. W czasie dyżuru pracownik pozostaje w gotowości do wykonywania pracy. Oznacza to, że w każdej chwili dyżuru powinien być zdolny do wykonywania swoich obowiązków.

Pełnienie dyżuru przez pracownika nie może naruszać jego prawa do odpoczynku, o którym mowa w kodeksie pracy. Zatem niezależnie od jakichkolwiek okoliczności pracownikowi przysługuje 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego i 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego, z uwzględnieniem wyjątków określonych właściwymi przepisami. Czasu dyżury nie wlicza się do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru pracownik nie wykonywał pracy. Jednak co do zasady za czas dyżuru pełnionego w zakładzie pracy pracownikowi będzie przysługiwał czas wolny od pracy, a w razie niemożliwości jego udzielenia – stosowne wynagrodzenie (rekompensata). Czasu wolnego udziela się w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru. Jeśli nie jest możliwe jego udzielenie, to pracownikowi przyznaje się wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia. Rekompensata za czas pełnienia dyżuru nie będzie przysługiwać pracownikowi, jeśli ten pozostaje w gotowości do pracy w miejscu przez siebie wybranym albo jest pracownikiem zarządzającym zakładem pracy w imieniu pracodawcy. Do tej ostatniej grupy pracowników nie mają zastosowania również przepisy dotyczące minimalnego odpoczynku dziennego i tygodniowego.

W przypadku gdy pracownik wykonywał pracę, przysługuje mu normalne wynagrodzenie za pracę oraz dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych (po przekroczeniu ustalonych dla pracownika norm czasu pracy), a przepracowany czas jest wliczany do jego czasu pracy.

Wyznaczanie przez pracodawcę dyżurów w sposób sprzeczny z obowiązującym prawem stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika, którego ściganie następuje na podstawie art. 281 pkt 5 kodeksu pracy, natomiast jego popełnienie jest zagrożone karą grzywny od 1000 do 30000 złotych.